Sağlığı belirleyen birçok faktör vardır. Bu faktörler temel olarak dört başlık altında toplanmaktadır; sosyal (eğitim, kültürel değerler gibi) ekonomik (gelir düzeyi ve işsizlik gibi) ve fiziksel çevre (kaliteli su ve hava, barınma gibi), bireysel karakteristikler ve davranışlar (genetik faktörler ve egzersiz alışkanlığı gibi)

Acil yardım hizmetlerinin genel tanımı, “acil durumun oluşturabileceği zararın engellenmesi ya da en aza indirilmesi için gerekli, organizasyonu yapılan ve sunulan hizmetlerdir. Birey içinde bulunduğu acil durumun özelliklerine göre birçok farklı acil yardım hizmetine ihtiyaç duyabilir. Bu hizmetlerin en önemlileri, acil durumlarda sunul- ması gereken güvenlik, itfaiye, arama-kurtarma ve acil sağlık hizmetleri olarak sayılabilir.

Genellikle Avrupa ülkelerinde uygulanan sistemin en katı hali Fransa’da görülmektedir. Fransa dışında Almanya, Yunanistan, Malta ve Avusturya gibi ülkelerde de bu sistemin özellikleri görülmektedir. 

Afet bölgesinde hizmet vermeden önce tüm yardım çalışanlarının kendi mesleki etik ilkelerine ek olarak ortak davranış kurallarını (etik ilkeler) benimsemesi gerekmektedir. Zarar vermemek, insan haklarına saygı duymak, güçlendirme ve toplum katılımı sayılabilir.

İnsan Haklarına Saygı Duymak: Afet yönetimi döngüsündeki tüm faaliyetlerde olduğu gibi psikososyal müdahalelerde de politik, etnik vb. bir ayrım gözetmeksizin, herhangi bir taraf tutmaksızın, insanların onurlu biçimde yaşamlarını sürdürebilecekleri asgari koşullar yerine getirilmelidir. Afetin yol açtığı zorluklardan ve insan onuru ile bağdaşmayan uygulamalardan, şiddet ve tehditten kaynaklanan psikolojik tehlikelerden korunma sağlanmalıdır. Afetin yol açtığı zararların yanısıra, şiddet, istismar, işkence, kötüye kullanım maruziyetine yol açacak riskler psikososyal açıdan ele alınmalıdır.

Yaralanmalar ve ölümler afetlerin en açık görülen etkilerinden biri olup toplum sağlığına doğrudan etkiler başlığı altında değerlendirilmektedir.

Afet sonrası yaşam koşulları, toplu barınma alanları, hijyen koşullarının yeterli olmaması, sağlık hizmetlerindeki ve yürütülen sağlık programlarındaki kesinti veya aksamalar bulaşıcı hastalık potansiyelini yaratan temel nedenlerdir. 

Özel sektör ve sivil toplum ekiplerinin afet öncesi görev ve sorumlulukları:

• Afet ve acil durumlarda görev yapacak personel planlamasını yapmak.
• Görev ve sorumluluk alanı ile ilgili personelin yetiştirilmesi için ilgili kurum ve kuruluşlarla işbirliği içinde eğitim programı hazırlamak ve uygulamak.
• Tatbikat organizasyonları yapmak, ulusal ve uluslararası tatbikatlara katılımı sağlamak.
• Afet ve acil durumlara yönelik sağlık hizmetlerinin sunumunda ihtiyaç duyulacak haberleşme, ilaç, tıbbî ve teknik malzemelere yönelik planlama, tedarik ve depolama faaliyetlerini yürütmek.

Özel sektör ve sivil toplum ekiplerinin afet sırasında görev ve sorumlulukları:

• Afet bölgesine personel ve malzeme naklini sağlamak veya kurum/kuruluşlarla koordine ederek sağlatmak.
• Afet bölgesinde triyaj, ilk müdahale ve acil sağlık hizmetlerinin yürütmek.
• KBRN tehditlerine maruz kalıp arama kurtarma ekipleri tarafından arındırılan kişilere medikal müdahalede bulunmak.

Özel sektör ve sivil toplum ekiplerinin afet sonrasında görev ve sorumlulukları:

• Görev ve sorumluluk alanı ile ilgili bilgileri değerlendirmek ve İl SAKOM’a iletmek.
• Afet ve acil durum sonrası yapılan değerlendirme raporları doğrultusunda, medikal kurtarma hizmetlerinin sunumuna yönelik iyileştirme ve düzenlemelerin yapılmasını sağlamak.

Doğru cevap B'dir çünkü diğer şıklar afet öncesi ve sonrası görevleridir.

Türkiye’de ambulans istasyonları, görev yapan personele, bağlı oldukları idari birime ve çalışma saatlerine göre farklı kategorilerde sınıflandırılmaktadır.

Kimyasal,biyolojik, radyolojik ve nükleer (KBRN) ‘in görevi tehditlerine maruz kalıp arama kurtarma ekipleri tarafından arındırılan kişilere medikal müdahalede bulunmak.

Afet-yanıt, Afet öncesinden yapılan ve tamamlanmış hazırlıkların uygulanması olarak tanımlanmaktadır.

Ülkemiz adına afet yönetiminden sorumlu kuruluş olan Başbakanlık Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı (AFAD) tarafından yayınlanan Ulusal Deprem Stratejisi Eylem Planı (2012-2023) çerçevesinde özel sektör kuruluşlarının afet yönetim sistemi içine girmelerini sağlamak için KOSGEB işbirliği ile 2013’ün son çeyreğinde toplantılar düzenlenmiş ve konunun önemine dikkat çekilmiştir.

Kurumsal Düzeyde • Hazırlık evresinde kurumsal düzeyde profesyonel yardım çalışanlarına psikososyal risk analizinin yapılması, varsa özel ihtiyaçlarının (ilaç, küçük çocuğa sahip olma, özel bakıma ihtiyaç duyan aile bireyinin olması, diyet gibi) belirlenmesi, • acil durum ve afet ortaya çıkmadan yardım çalışanlarına yönelik stres faktörleri, strese bağlı tepkiler, stres yönetimi ve özbakımla ilgili eğitim çalışmalarının yürütülmesi, • ekip çalışmasına yatkın kişilerin bir araya getirilmesi, • Yardım çalışanlarının beslenme, barınma, hijyen, tuvalet, banyo, haberleşme vb. gibi temel ihtiyaçlarının karşılanması için hazırlıklarınazami düzeyde yapılması, • Yardım çalışanlarının çalışma saatleriyle ilgili düzenlemelerin öncesinde yapılması, dinlenme saatleri ve dinlenme alanlarının öncesinde planlanması,Kendi de afetzede olması durumunda ailesinde ölü, yaralı olup olmadığının belirlenmesi, ihtiyaçları konusunda önceliklendirilmesi, • Afet ve acil durum sırasında ve sonrasında yardım çalışanlarının duygu ve deneyimlerini ifade edebilecekleri paylaşım gruplarının düzenlenmesi, • Yardım çalışanlarının özellikle uzun süreli görevlerde normal aktivitelerine geri dönmelerine yardımcı olacak sosyal etkinliklerin düzenlenmesi (televizyon, film izleme,spor faaliyetleri gibi), A-B-C ve E seçenekleri kişisel düzeye örnektir.

Afetler kısa sürede etkin triyaj uygulamasının yapılabilmesi için geliştirilmiş, sistematik triyaj protokolleri bulunmaktadır. Bunlardan en önemlileri START (Simple Triage and Rapid Treatment), SALT(Sort, Assess, Lifesaving Interventions-Treatment/Transport) ve SAVE(Secondary Assessment of Victim Endpoint) triyaj uygulama yöntemleridir.

İlde yaşanan bir afet durumunda, İl Sağlık Müdürünün koordinasyonunda İl Halk Sağlı- ğı Müdürü, Kamu Hastaneleri Birliği Sekreteri İl Sağlık Afet Koordinasyon Merkezi’nde toplanır. İlde Türkiye Hudut ve Sahiller Sağlık Genel Müdürlüğüne bağlı hava limanı veya kara hudut kapısı denetleme merkezi mevcut ise merkezin ildeki en üst sorumlusu da bu üçlü ile birlikte İl Sağlık Afet Koordinasyon Merkezi’nde hazır bulunur.

Sellerin sağlık sistemi üzerindeki etkileri arasında ilaç ve sarf malzemesi stoklarının tahrip olması yer almaktadır.