C

Yardım çalışanlarının afet gibi zorlayıcı ortamlarda karşılaştıkları birçok farklı stres kaynağı olabilir: • Afet ortamında uzun süre çalışmak, • Ölüm ve yaralanma riski olan bir iş yapmak, • Duygusal yükün ağır olması, • Çok rahatsız edici manzaralara şahit olmak, • Zaman baskısı, • Aşırı sorumluluk yüklenmek, • Görevle baş edemediğini hissetmek, • Fiziksel olarak oldukça zorlu ve yetersiz bir ortamda çalışmak, • Deneyim eksikliği, • Yetersiz ödüllendirme, • Temel ihtiyaçlardan ve sosyal destek sisteminden (aile, eş, çocuklar gibi) uzakta olmak, • Haksızlığa uğrama sayılabilir.

Saha Destek Ekiplerinin Teşkili
İlk anda afet bölgesine giderek bölgede kurulan hizmet grubuna destek olacak daha çok uzman personelden oluşturulan ekiplerdir. Saha destek ekipleri, hizmet grubunda yer alan bakanlıkların merkez ve taşra teşkilatındaki personelden oluşturulur. Bu personel izleme, değerlendirme, yönetim ve operasyon amacıyla afet bölgesinde görevlendirilir. Saha destek ekiplerinde görevli personel statülerine göre İAADYM içinde teşkil edilen hizmet grubuna dahil olurlar.

PİY profesyonel bir terapi veya danışmanlık yaklaşımı olmadığı gibi, profesyonel olmayan kişiler tarafından da öncesinde eğitim almaları halinde uygulanabilir olması bakımından son derece pratik bir yöntemdir. 

Depremin akut sağlık etkileri: • En belirgin etki binaların yıkımdan kaynaklanan travmaya bağlı ölüm ve yaralanmalardır (kesiler, basit veya çoklu kırıklar, ezilmeler, dehidrasyon, external – internal hemoraj, yıkıntı altına toz inhalasyonundan kaynaklı asfiksi, hipotermi, hipertermi).

Ülkemizde acil durum ve afet hallerinde psikososyal müdahalelerin koordinasyonundan Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı sorumlu olsa da her kurum kendi hazırlığını yürütmek durumundadır. Psikososyal destek faaliyetlerini yürütecek kurumlardan bazıları Sağlık Bakanlığı, Milli Eğitim Bakanlığı, Gençlik ve Spor Bakanlığı’dır.

D

Afet tıbbı uygulamalarında 4 acil durum basamağı bulunmaktadır.

E

Yaşa göre normal solunum sayıları
• Yeni doğan-6 hafta: 30-60/dk
• Bebeklerde: 18-24/dk
• Çocuklarda: 16-22/dk
• Erişkin: 12-20/dk

Birçok çalışma, afet gibi travmatik olaylardan sonra psikolojik olarak etkilenme düzeyininçeşitli risk faktörlerinden etkilendiğini göstermektedir. Bunlar içinde cinsiyet, çocuk ya da ergen olmak, psikiyatrik ya da fiziksel hastalık öyküsüne sahip olmak, önceki travmatik yaşantılar, yardım-kurtarma çalışmalarına katılmak, sosyal desteğin olmaması, bir azınlık grubunda yer almak, şiddet ögesi içeren yaşantılara maruz kalmak gibi birçok faktör yer almaktadır. Bu grupların özel ihtiyaçları olması dolayısıyla psikososyal destek açısından önceliklendirilmeleri önemlidir.

Bazen kişiler acil durum ve afeti hatırlatan yer, ses, duygu, düşünce, kişi vb. ile karşılaştıklarında o denli sıkıntı ve korku yaşayabilirler ki, bu sıkıntıyı yaşamamak bu yer, kişi duygu, düşünce vb. den kaçınabilirler. Bu belirtiler kaçınma belirtileridir. O¨rneğin, deprem sonrasında bir kişinin binanın yıkıldığı bölgeden geçmemek için yolu uzatarak aşağı mahalleden gitmesi, afetle ilgili kimseyle hiçbirşeyi konuşmayı istememesi gibi.  

Afet öncesi – zarar azaltma: Afetlere yol açabilecek riskleri ve tehlikeleri azaltmak için yapılan çalışmalardır.  Afet öncesi - planlama: Afet öncesinde karşılaşılabilecek tüm risklerin değerlendirilmesi sonrasında yapılan hazırlık çalışmalardır. Afet - yanıt: Afet öncesinden yapılan ve tamamlanmış hazırlıkların uygulanmasıdır. Afet planlamaları ne kadar kapsamlı ve eksiksiz yapılmışsa afet sırasında verilen yanıt o kadar doğru ve sorunsuz olur. Amaç olayın yaratacağı kayıp ve zararları en aza indirmektir. Afet sonrası – iyileştirme: Afet sonrasında, olabildiğince kısa zamanda ve eksiksiz olarak normal yaşama dönme çalışmalardır. Hem insan hem de çevresel iyileştirmeler beraber ele alınır.

Dünya genelinde afet yönetimi stratejisinin belirlenmesi ve uygulanmasından sorumlu kuruluş olan Birleşmiş Milletler Uluslararası Afet Risk Azaltma Stratejisi (UNISDR) tarafından “Afet Risk Azaltma- Özel Sektör İşbirliği (DRRPSP)” platformu çerçevesinde özel sektörün afet yönetimine entegrasyonu faaliyetleri sürdürülmektedir.

Dünya Sağlık Örgütü sürveyansı, sağlık hizmetlerinde planlama yapabilmek, müdahalede bulunabilmek, bu hizmetleri değerlendirebilmek amacı ile sağlıkla ilgili verilerin süreğen, sistematik olarak toplanması, analizi, yorumlanması, ilgili tüm birimlere dağıtılması olarak tanımlamaktadır.

Epidemiyoloji genellikle hastalıkların ve sağlık sorunlarının nedenleri ve oluşumu ile ilgili istatistik metotların kullanarak çalışmaların yapıldığı bir alan olarak bilinmektedir. Ancak epidemiyoloji, rafine edilmiş istatistikten çok daha fazlasıdır. İstatistik epidemiyologların kullandığı önemli bir araçtır, ancak epidemiyolojinin temeli değildir. Epidemiyoloji kökleri biyoloji, mantık gibi farklı bilimlerde olan toplumların sağlıklarını iyileştirmeyi hedefleyen temel bir sağlık bilimidir. Epidemiyolojinin önemli isimlerinden Last’ın tanımı bugüne kadar en kabul gören tanımdır; epidemiyoloji, belirli bir toplumda, sağlıkla ilgili olgu ve durumların ve bunların belirleyicilerinin dağılımının incelenmesi ve bu çalışmaların, sağlıkla ilgili sorunların kontrolünde kullanılmasıdır (Last, 1988).

Bilişsel Belirtiler: Özellikle dikkat sorunları, hafızada gerileme, konsantrasyon sıkıntıları gibi belirtiler gözlemlenebilir. Bu belirtiler afetin ardından kısa sürede ortaya çıkabileceği gibi uzun dönemde de ortaya çıkabilmektedir.

D

Hastaneler, klinikler, sağlık merkezleri ve buralarda görevli sağlık personelinin afetlerin yıkıcı etkilerinden zarar görmesi afetlerin sağlık sistemine doğrudan etkileri arasındadır. 

Tıp Meslekleri Şubesi
Operasyon servisi içinde yer alır. Görevleri şunlardır:
• Afet sonrası kullanılabilecek sağlam özel tanı ve tedavi merkezlerinin tespitini sağlar.
• Afet durumlarında, özellikle depremlerde, ihtiyacın çok fazla olacağı tahmin edilen ortez ve protez üreten ve/veya uygulayan merkezlerin sağlamlığını tespit eder, ihtiyacı karşılayacak şekilde çalışmalarını sağlar.
• İhtiyaç halinde lojistik servisinde diğer şubelerin çalışmalarına yardımcı olur.

Afet durumunda özel yataklı kurumların kapasitelerinin ihtiyaca ve olanaklara göre artırılmasını sağlamak özel yataklı sağlık hizmetleri şubesinin görevidir.