Cumhuriyet Dönemi Türk Nesri Final 11. Deneme Sınavı

Dilin birey, toplum ve millet yaşamındaki rolü ve önemine ilişkin olarak pek çok şey söylenmiştir. Mustafa Kemal Atatürk, Ömer Seyfettin, Ali Canip Yöntem, Yahya Kemal Beyatlı ve Mehmet Kaplan’ın dilin millet yaşamındaki önemini vurguladığı cümleleri vardır. Soruda verilen söz Atatürk'e aittir.

Söylevler; ele alınan teze, işlenen konuya göre siyasi, dinî, askerî ve bilimsel-kültürel söylev olarak adlandırılan çeşitleri vardır.

Hoca Gıyaseddin Nakkaş’ın
Hıtay Sefaretnamesi olarak da bilinen 
Acâibü’l-Letâif ilk Türk seyahatnamesidir.

Bir yazarın kendi yaşam öyküsünü yazmasıyla ortaya çıkan biyografiye “otobiyografi” veya “öz yaşam öyküsü” denir.

Osmanlı İmparatorluğu döneminde düzyazı ve mektup yazanlara münşi adı verilir.

Arapçada “yevmiyyât” kelimeleriyle karşılanan günlük, eski Türkçede “rûznâme” kelime/kavramlarıyla karşılanmıştır.

Günlük; kişinin yaşadıkları, gördükleri ve işittiklerini sıcağı sıcağına veya -adı üstünde- “günlük” olarak kendi algı ve bakış açısına göre bir deftere yazması
veya not etmesidir.

Yakup Kadri Karaosmanoğlu, Alp Dağlarından ve Miss Chalfrin’in Albümünden (1942) kitabında 1926’da hastalığı dolayısıyla tedavi olmak için gittiği İsviçre Alpleri’nde yaşadıklarını, gördüklerini günlük yaşam çerçevesinde tarihsel ve sanatsal bir perspektifle birlikte verir.

Röportaj gazeteciliğin önemli bir dalıdır. Röportaj yalnızca yaşam gerçeğini,olayları ya da sorunları göstermekle kalmaz, bunların arkasında yatan nedenleri, yönlendirici etkilerini de gösterir. Bu durum röportajı haberden ayıran temel bir özellik olarak da ifade edilebilir. Haber yazısından farklı olarak röportajda yazar kendi kişisel görüşlerini dile getirirken aynı zamanda okuru da yönlendirmeye çalışır.

Bütün biyografik veriler bir kurmacaya dönüştürülerek, bir roman veya hikâye
formatında veriliyorsa, diğer bir anlamda, önemli bir şahsiyet bir romanın, bir hikâyenin kahramanına dönüştürülerek anlatılıyorsa, bu tarz eserlere de “biyografik roman” denmektedir. Bir anlamda burada söz konusu edilen kişi, hayat içerisinde yaşayış, düşünüş; fiziksel, ruhsal bütün özellikleriyle canlı bir kişilik olarak sergilenir. Mesela Tahir Alangu’nun Ömer Seyfeddin: Ülkücü Bir Yazarın Romanı (1968), M. Emin Erişirgil’in Mehmet Akif İslâmcı Bir Şairin Romanı (1956), Oğuz Atay’ın Bir Bilim Adamının Romanı (1975).

Bu eser bilimsel ve kültürel söyleve bir örnektir.

Söylevler kitleleri etkilemek için hazırlanır, hitabet sanatı ve  duygu önem kazanır. Kitlenin düzeyi göz önünde bulundurulur, karşıt düşünceler çürütülmeye çalışılır. Ancak bilimsellik şartı yoktur.

Bir konuyu kapsamlı biçimde, değişik yönleriyle ele alan ve
inceleyen röportajlara dizi röportaj denilmektedir.
Olayları yerinde incelemeye ve çok sayıda
kişilerle ilişki kurulup görüşmelere dayandırılan
röportajlar bu gruba girmektedir.

Mülakat türünün belli başlı temsilcileri ve eserlerinden birisi de; Mustafa Baydar, Edebiyatçılarımız Ne Diyorlardır.

Ünlü bir kişinin bütün şahsiyetini, hayatının tamamını, eserini, her yönüyle ele alan veya aynı detaylı bakış açısıyla herhangi bir konuyu ele alan yazılara “monografi” denmektedir. Bilimsel bir araştırmanın bütün gereklerine bağlı olmak iddiasıyla yola çıkan yazı türüne bilimsel biyografi denir.

Öykülemenin çok sınırlı kaldığı, anlatımda yazarın çok az araya girdiği, ses alma makinesinin kalemin yerini tuttuğu, bu özelliğiyle yaşamdan canlı bir kesit özelliği gösteren röportajlara kurgusal röportaj adı verilmektedir.

Söylevlerde cümleler genellikle kısadır. Devrik cümleler tercih edilir. Sözcükler, cümleler çarpıcı, açık ve anlaşılırdır. Daha çok haber kipi veya mastar hâlindeki fiiller kullanılır. Basmakalıp sözler ve deyimlerden kaçınılır. Bu bilgilerden de anlaşılacağı üzere doğru cevap C şıkkıdır.

Mektup türleri konusunda farklı yaklaşımlar bulunmaktadır. Kimi yazarların, “özel” ve “yazınsal ve düşünsel boyutlu mektup” diye ikiye ayırdıkları; kimilerinin ise “iş” ve “özel” karşın mektuplar genel olarak sınıflandırdıkları görülmektedir. Bu farklılıklara karşın mektuplar; özel mektup, iş mektubu ve edebî-felsefi mektup olmak üzere üç gruba ayrılabilir. Bu bilgiler doğrultusunda bakıldığı zaman mektup türleri arasında tarihî mektuplar bulunmamaktadır. Bu nedenle doğru cevap D şıkkıdır.