Engelli Bakımı ve Rehabilitasyonunu Planlama Ara 5. Deneme Sınavı

Bakım Planlamasının Amaçları

Temel Amaç: Bakımla ilgili karar verme süreci­ne yetersizliği olan bireyin katılamadığı durumlarda onun tercihlerine göre bakımın şekillenmesini sağ­lamaktır.

Bakım planlamasında etik açıdan öncelikle yetersizliği olan bireyin ahlaki özerkliğine odaklanılmalıdır.

Dil ve anlatım bozuklukları, dinleme ve algılama yetersizlikleri, bilgi eksikliği, statü farklılıklar, cinsiyet ve kültürel farklılıklar ve hatalı tanımlama iletişimi engelleyen kişisel engellerdendir.

Görüşmeye başlarken dikkat edilmesi önerilen noktalar şunlardır: 
İletişimi kimin başlatacağı mevcut şartlara göre değişebilir.
Süreçte kişisel tercihlerin rolünü unutmayın.
Bireyle görüşmeyi başlatmak üzere bir açılış hazırlayın.
Uygun bir ortam hazırlayın.
Uygun destek hizmetlerini düzenleyin.
Kültürel özelliklerin farkında olun.
Kişiye kimleri sürece dahil etmek istediğini sorun.
Görüşmeye başladığınızda bireye tepki verebilmesi için zaman tanıyın.
Bakım planlamasının yapılacağı kişi ve süreçteki seçenekler hakkında bilgi sahibi olun.

Doğru cevap E'dir. 

Aileler ile iletişim kurarken dikkat edilmesi gereken noktalar bulunmaktadır. Bu noktalar size ailelerle yapılacak görüşmelerin etkili bir şekilde gerçekleşmesi için yardımcı olacaktır. İletişim sırasında dikkat edilmesi gereken noktalar şu şekilde sıralanmaktadır:
• Konuşma sırasında tüm dikkatinizi konuşmacıya yöneltin. Konuşmacının ne söylediğine odaklanın ve göz kontağı kurun.
• Kendi sözcükleriniz ile ebeveynin söylediklerini tekrar ifade edin. Böylece ebeveynin ne söylemek istediğini ve duygularını doğru anlayıp anlamadığınızı kontrol edebilirsiniz.
• Tepkilerinizi açıkça ifade edin. Fakat yargılayıcı, eleştirel ve öğüt verici tepkiler vermekten kaçının.
• Karşınızdakinin kaygılarını, düşüncelerini, sorularını önemsemeniz hem onları anlamanız hem de iletişim kurabilmeniz için önemlidir. Bu nedenle karşınızdaki konuşmacıya saygı gösterin.
• Ebeveynlerin çocuklarına yönelik duygu ve düşüncelerini ifade edebilmesi etkili iletişim kurabilmek için önemlidir. Bu nedenle ebeveynin duygularının farkında olun.
• Tartışmaları ebeveynlerin mevcut durumla baş edebilecekleri şekilde uyarlayın.
• Ebeveynlere çaresizlik duyguları yaşatacak sözler söylemeyin ve onları suçlamayın.
• Yaşanılan sorunların kimsenin hatası olmadığını ve birlikte çalışarak çocuğa yardımcı olacağınızı belirtin.
• Aileler ile tartışmayın. Bu tartışmayı kimsenin kazanamayacağını hatırlayın.
• Konuşmaya odaklanarak, çocuğun gereksinimleri, ilerlemesi ve yaşadığı sorunları anlamaya çalışın.
• Aileler ile işbirliği yapın. Ailelerin en önemli ortağınız olduğunu unutmayın.

Doğru cevap C seçeneğidir.

Ergoterapist; Bakım sürecinde bireyin aktiviteler ve sorumluluklarda performanslarını düzeltmede ve desteklemede yer alırlar. Yetersizliği olan bire­yin uyumunu, üretkenliğini ve katılımını sağlamak için gerekli becerilerin aktarımında bakım elemanı ile ortak çalışarak bireye katkı sunmaktadır.

Ailenin yetersizliğe karşı verdiği tepkiler üzerinde ve yetersizliğe uyum sürecinde çeşitli etkenler etkili olmaktır. Bu etkenler arasında ailenin;

• kültürel yapısı,
• sosyoekonomik statüsü,
• coğrafi yerleşimi,
• dini inanışları,
• yaşam algıları,
• ailenin büyüklüğü,
• sağlık,
• kişilik özellikleri,
• çocuğun cinsiyeti,
• yetersizlik türü ve derecesi gösterilebilir 

Ailelerin yetersizliğe karşı gösterdiği tepkileri açıklayan modeller arasında en bilineni aşama modelidir. Aşama modeli; a) şok, inanmama ve yadsıma, b) öfke ve içerleme,  c) pazarlık, d) depresyon ve umutsuzluk ve e) kabul olmak üzere beş aşamadan oluşmaktadır. Doğru cevap E'dir. 

C¸ocuk Gelişim Uzmanı; Bu uzmanların genel amacı normal, yetersizlikten etkilenmiş ya da risk grubunda yer alan 0-18 yaşları arasında bulunan bireylerin gelişimlerine destek olmaktır. 

Duygusal ve Sosyal etki: Ebeveynler yetersizliği olan çocuklarının ihtiyaçlarını ailenin diğer üyelerinin (kardeşler, eş) gereksinimleriyle dengeleyebilmek için rol çatışmaları yaşamaktadır. Ebeveynler, çocukları ile olan etkileşimleri, çocuklarının kardeşlik ilişkileri, evlilikleri ve yetersizliği olan çocuklarına özgü duydukları kaygılar (Çocuğun geleceği konusundaki endişeleri vb.) ile ilgili duygusal sorunlar yaşamaktadırlar. Doğru cevap D'dir.

Engelli bakım elemanının taşıması gereken özellikler şunlardır:

• Yetersizliği olan bireyin özelliklerini tanıyabilmeli,
• Bakım yapacağı yetersizlik türünü tanıyabilmeli,
• Yetersizliği olan bireyin günlük bakımını yapabilmeli,
• Fizyoterapi ve meşguliyet (İş-Uğraşı) terapisi yapabilmeli,
• Yetersizliği olan bireyin odasını düzenleyebilmeli,
• Yatak içi ve dışı egzersizler yaptırabilmeli,
• Yetersizliği olan bireyin ilaç takibini yapabilmeli,
• İlk yardım uygulayabilmelidir.   

Her üç seçenekte bireylerin sosyal özellikleri arasında yer almaktadır. Dolayısıyla doğru cevap E seçeneğidir.

Bu aşamada aile çocuğunun sahip olduğu yetersizliği ortadan kaldırmanın yollarını arar. Aile bunun için doktor, uzman, sihirli güçleri olduğuna inanılan kişilerle pazarlık yapar. Aile için önemli olan çocuğunun normal hale gelmesi olduğunu için aile herkesle anlaşmaya girebilir. Bu nedenle bu aşamanın ailenin maddi ve manevi sömürüye en açık olduğu aşama olduğu söylenebilir.

Çocuk gelişimi temelinde aile yaşam döngüsü Galinsky (1987) tarafından a) imgeleme, b) bakım, c) otorite, d) rehberlik, e) bağlılık ve f) ayrılış olarak sınıflanmaktadır. İmgeleme, ailenin doğacak olan çocukları ile ilgili kurduğu hayaller, çocuklarının geleceği ile ilgili planları ve düşünceleridir.

Bakım elemanı ekibinde mutlaka olması gereken üye yetersizliği olan bireyin kendisi ve ailesidir.

2017 yılı itibariyle ülkemizde 131 tane umutevi bulunmaktadır.

Geçmişte bakıma muhtaç bireyler için bakım ve rehabilitasyon planları daha çok sistem merkezli olarak hazırlanıyordu. Bakım planının sistem merkezli olması bireylerin kendi gereksinimlerinden çok genel gereksinimler belirlenerek hazırlanmasını sağlıyordu. Ancak günümüzde bakım planları bireyin özelliklerini temel alarak sağlık, sosyal, eğitim vb. alanlarda hazırlanır. Birey merkezli planlamanın en önemli yanı bireyin yetersizliklerine odaklanmak yerine bireyin yetenekleri, ilgileri ve yapabilecekleri doğrultusunda plan hazırlanmasıdır.

Yetersizlik türü ne olursa olsun bireye standart destekler oluşturmak değil, bireyin yetersizlik türünü iyi tanıyıp sunulacak hizmetleri yetersizliğin oluşturduğu gereksinimler üzerine kurmak gerekmektedir.

Yetersizliği olan bireylerin diğer yetersizliğe sahip akranlarıyla umut evinden destek almaları bakım ve rehabilitasyon hizmetlerinin bütünleştirilmesine bir örnek olmaz. Bu seçenekte ülkemizde yetersizliği olan bireylere sağlanan bakım hizmetlerinden sadece bir tanesi yer almaktadır.

Sosyal hizmet uzmanı, bakıma gereksinimi olan engelli bireylere gün içerisinde karşılaştıkları sorunları belirleyip çözüm yolları üretmede sahip oldukları olanakları kullanma ve çevrelerindeki olanakların farkına varıp onlardan faydalanma konusunda rehberlik eden uzmandır. Sosyal hizmet uzamanı bununla birlikte; engelli bireylere psiko-sosyal desteğin sağlanması konusunda danışmanlık yapar, sosyal açıdan değişimleri inceler ve değerlendirir.