Karar Modelleri Ara 4. Deneme Sınavı

Bir karar vericinin bir karar probleminde kabul edebileceği en düşük katkı ya da katlanabileceği en yüksek maliyet değerine hırs düzeyi denir.

Beklenen değerler;

Alternatif 1: 0,75*15+0,25*25 = 17.5

Alternatif 2: 0,75*25+0,25*12 = 21.75

Alternatif 3: 0,75*30+0,25*15 = 26.25

olarak hesaplanır.

Karar verici, bu alternatif değerler arasında (17.5,21.75,26.25) içinden en büyüğünü seçmesi gerekir. Dolayısıyla bu karar probleminde en yüksek beklenen değer 26.25’dir. Yani Alternatif 3’tür.

Karar ağacı üzerinde kare şekliyle gösterilen karar düğümü, karar değişkenini temsil eder. Karar verici, karar düğümünde en az iki seçenek arasından bir seçim yaparak karar verir.

Şans düğümü karar ağacı üzerinde daire şekliyle gösterilir.

Kötümserlik ölçütüne göre kazanç yapılı karar problemine yönelik strateji matrisinde her bir alternatif için en küçük değer seçilir. Bu değerler ise birinci alternatif için 200, ikinci alternatif için 380 ve üçüncü alternatif için ise 150 olmaktadır. Sonrasında ise bu değerlerin de minimumu alınır, min (200,380,150)=150 yani üçüncü alternatif seçilir.

Alternatif E’nin uygulanmasına karar verilirse hangi doğal durum ortaya çıkarsa çıksın gerçekleşecek maliyetler karar vericinin katlanabileceği düzeyde olup Alternatif E karar vericinin beklentilerini %100 karşılamaktadır. Dolayısıyla karar verici, Alternatif E’yi en iyi karar olarak benimser.

Kötümserlik ölçütünde karar verici, maliyet yapılı problemlerde “ortaya çıkabilecek en büyük maliyetlerden en küçüğünü seçerim” felsefesi ile hareket etmektedir.

Karar vericinin kontrol edemediği çevresel faktörlerle ilgili bilgi düzeyi, karar ortamını da belirlemektedir. Herhangi bir karar probleminde, karar verici ortaya çıkacağı düşünülen doğal durumların ortaya çıkma olasılıklarına ilişkin hiçbir olasılık ataması yapamıyorsa belirsizlik söz konusudur. Dolayısıyla doğal durumların ortaya çıkma olasılıklarının bilinmediği karar verme durumu; belirsizlik ortamında karar verme olarak tanımlanır.

Risk ortamında karar verme durumunda olan bir karar verici, en iyi beklenen değer ölçütü, en büyük olasılık ölçütü ve hırs düzeyi ölçütlerinden yararlanarak karar verebilecektir.

Karar verici bu ölçüte göre karar verirken, kazanç yapılı problemlerde öncelikle her bir strateji için elde edilebilecek kazancın önceden belirlenen hırs düzeyine eşit veya daha fazla olması olasılıklarını belirler. Maliyet yapılı problemlerde söz konusu olasılık belirlenirken hırs düzeyine eşit veya daha düşük maliyetli stratejilerin benimsenebileceği kabul edilir. Diğer bir ifadeyle HD hırs düzeyini göstermek üzere her bir strateji için öncelikle P (Kazanç ≥ HD) veya P (Maliyet ≤ HD) olasılıkları belirlenir. Bu açıklamaya göre doğru cevap P(Kazanç ≥100) ’dür.

Yönetim kademesine göre kararlar; stratejik, taktik ve operasyonel olmak üzere üç sınıfta incelenir. Doğru cevap C'dir.

Doğal durumlar karar probleminde karar vericinin kontrolü altında olmayan faktörlerdir. Karar probleminin içinde yer aldığı çevrenin farklı durumlarını ortaya koyarlar. Doğal durumlar (çevresel faktörler) karar sonuçları üzerinde etkili olmaktadır. Doğal durumlar gelecekte ortaya çıkması beklenen gerçek olaylar olmakla birlikte nasıl gerçekleşeceği kesin olarak bilinmeyen olaylardır. ihracat yapacağı ülkenin ekonomik durumu, aynı sektörde faaliyet gösteren işletmelerin stratejileri, siyasi riskler, doğal afetler vb. doğal durumlara örnek olarak gösterilebilir. Doğru cevap E'dir.

Eşit olasılıklı durumlarda karar verici her doğal durumun ortaya çıkma olasılığının aynı olduğunu kabul etmektedir. Bu nedenle karar ilk iş olarak karar vericinin her bir doğal durumun ortaya çıkma olasılığını hesaplaması gerekir.

Bir karar vericinin bir karar probleminde kabul edebileceği en düşük katkı ya da katlanabileceği en yüksek maliyet değerine hırs düzeyi denir.

Problemde 4 durum olduğu için her bir durumun ortaya çıkma olasılığı % 25'tir. Doğru cevap A'dır.

Problem maliyet yapılı olduğu ve karar verici de en iyi beklenen değer ölçütünü kullanarak seçim yapacağı için beklenen değeri en küçük olan alternatif 3'ü seçecektir. Doğru cevap C'dir.

Bayes teoremi, 18. yüzyılda Thomas Bayes tarafından geliştirilen ve karar vermede çok önemli yeri olan sayısal bir analiz tekniğidir. Klasik karar kuramında da kullanılmasına rağmen Bayes teoreminin gerçek yerinin modern istatistik karar kuramı olduğu ileri sürülebilir. Doğru cevap B'dir

Karar Ağacı oluşturulurken, yatay doğrultuda soldan sağa doğru bir yön izlenir.

Kötümserlik ölçütüne göre karar vericinin benimseyeceği karar alternatifi strateji tablosuna göre,maliyet yapılı problemlerde  işlemi ile tespit edilir.

Karar seçeneklerinin hangi açılardan değerlendirileceği ya da kararı veren kişinin amaca ulaşma konusunda kabul edebileceği değere ilişkin tutumu karar kriteri olarak ifade edilir. Ev satın alma kararını vermek durumunda olan bir kişi işyerine, sağlık merkezine ve okullara yakınlığı, oda sayısı, ulaşım olanakları ve fiyatını göz önünde bulundurarak farklı ev seçeneklerini değerlendirir. Kişinin değerlendirmesinde kullandığı sayısal büyüklükler karar üzerinde etkili olan faktörler karar kriterine karşılık gelmektedir.