Karar Modelleri Final 3. Deneme Sınavı

benzetim yöntemi Ulaştırmada; havaalanı güvenlik kontrolleri, yolcu sayıları ve kapı atamaları gibi havayolu operasyonlarında, limanlarda nakliye işlemlerinde, tren ve otobüs ulaşımında rotalama analizlerinde, dağıtım ve lojistik sistemlerinin taşıma merkezlerinin tasarımı ve yer seçiminde kullanılmaktadır.

n x n boyutlu bir kare matriste son (n – k) satır ile son (n – k) sütun silindiğinde elde edilen k x k boyutlu matrisin determinantına matrisin k’ıncı başta gelen asal minörü denir.

Kazanç yapılı problem için doğal durumun en yüksek değeri bilgi öncesi olasılıklarla çarpılır ve  toplanır. Elde edilen değer tam bilgi durumunda beklenen değerdir.

Tam bilgi durumunda beklenen kar=760*0,25+460*0,75=535

Durum değerlendirildiğinde, problemin kazanç yapılı olduğu anlaşılmaktadır. Bu durumda doğal durumun en yüksek değeri bilgi öncesi olasılıkla çarpılır ve toplanır, elde edilen değer tam bilgi durumunda beklenen değerdir. Bu değer 147 birim olarak hesaplanmaktadır.

(280)x(0,30)+(90)x(0,70) = 147

Benzetim Çalışmasının Aşamaları
Benzetim çalışmasının aşamaları;
• Problemin tanımlanması,
• Modelin formüle edilmesi,
• Modelin geçerliliğinin sağlanması,
• Uygulama,
• Çıktıların elde edilmesi
• Benzetim verilerine dayanan kararların alınması

adımlarından oluşur.

Sistem, belirli bir amaç doğrultusunda bir araya getirilen, aralarında uyumlu bir ilişki olan ve birbirlerini karşılıklı olarak etkileyen elemanlardan oluşan bir bütündür.

Sistem faaliyeti boyunca ilgilenilen nesneler varlıklar olarak adlandırılır. Genellikle hizmet sistemlerinde varlıklar insanlardır. Müşteriler, hastalar, makinede işlenmeyi bekleyen parçalar vb. varlıklara örnek olarak verilebilir.

Yerine koyma yönteminde, kısıt denklemindeki değişkenlerden birinin diğer değişken cinsinden yazılıp amaç fonksiyonunda yerine konulmasıyla problem çözülür.

n adet düğümden oluşan bir çizgede, n düğüm döngü oluşturmayacak biçimde n-1
bağlantı kullanılarak birleştirildiğinde ise oluşturulan ağaca kapsayan ağaç denir.

Bütünleşik çıktı değişkenleri bir zaman periyodundan diğerine sistemin durumu hakkında bilgi veren değişkenlerdir. Rassal değişkenler, analiz yapanlara olasılıklı bir yapıya sahip sistemin davranışını belirlemede yardımcı olan değişkenlerdir. Deterministik değişkenler, araştırmacının istediği amaca ulaşmada ihtiyacı olan bilgiyi sağlayacak tek değerli tahminleri içeren değişkenlerdir. Politika değişkenleri, yönetimin kararlarına bağlı olarak değişen ve yönetimin üzerinde kontrol sağlayabildiği değişkenlerdir. Dışsal değişkenler, sistemin davranışını etkileyen fakat kendileri sistemden etkilenmeyen değişkenlerdir.

Bir çizge üzerinde, başlangıç noktasından bitiş noktasına malzeme taşıma önemli bir problemdir. En yüksek akış problemleri bütün akışın çıkış yaptığı “Kaynak” olarak isimlendirilen düğümden, akışın ulaştırıldığı “Bitim” olarak isimlendirilen düğüme malzemenin (su, petrol, gaz, veri, elektrik, mamül vb.) aktarılmasına ilişkindir. Doğru yanıt A şıkkıdır.

Tam bilginin beklenen değerinin hesaplanması iki aşamadan oluşur. İlk aşamada ek bilgi öncesindeki olasılıklara göre hesaplanan, en iyi seçeneğin beklenen kâr değeri belirlenir. Bu değer risk ortamında beklenen kâr olarak ifade edilir.

İyimserlik ölçütüne göre maliyet yapılı karar problemine yönelik olarak ilk önce her alternatif için en küçük değer seçilir. Birinci alternatif için 200, ikinci alternatif için 380 ve üçüncü alternatif için 150 olmaktadır. Sonrasında ise bu değerler içinden de en küçüğü tercih edilir. Bu ise min(200,380,150)=150 yani üçüncü alternatiftir.

Benzetim yöntemi, bilgisayar teknolojilerinin gelişmesiyle birlikte fizik, kimya, matematik gibi temel bilim dallarındaki teorik problemlerin çözümlerinin yanı sıra ekonomi, işletmecilik gibi sosyal alanlarda karşılaşılan problemlerin çözümünde de kullanılmaktadır. Benzetim yönteminin belli başlı kullanım alanları; matematik, fizik, bilgisayar bilimleri, üretim, pazarlama, ekoloji ve ulaştırma biçiminde sıralanabilir.

benzetim yöntemi Üretimde; makine ve montaj işlemleri, malzeme taşıma sistemleri, depolama ve stok konrol sistemlerinde kullanılabilmektedir.

Karar vericinin ilk yapması gereken strateji tablosunun sonuna yeni bir sütun eklemektir. Problemin kazanç yapılı olması nedeniyle her bir karar alternatifi için ortaya çıkan en yüksek değerler bu sütuna yazılır. Buradaki varsayım iyimserlik ölçütünün felsefesi olan “hangi alternatif seçilirse seçilsin, karar verici için en iyi sonucu verecek olan doğal durumun ortaya çıkacağı” varsayımıdır. Buna göre Alternatif 5 seçilirse en yüksek kazanç değerini sağlayacak olan Z doğal durumu ile karşılaşılır ve 32 değeri elde edilir. Benzer biçimde Alternatif 2 seçildiğinde, bu kez X durumu ile karşılaşılacağı varsayımı ile hareket edilir ve kazancın 15 olacağı kabul edilir. Diğer alternatifler için benzer analiz yapıldığında seçilmesi gereken alternatifin Alternatif 5 olduğu görülür.

Bilindiği üzere, olasılık değerleri 0 ile 1 arasında değerler almaktadır ve 0’a yakın olasılık değerlerine sahip olayların gerçekleşme şanslarının az, 1’e yakın olasılık değerlerine sahip olayların gerçekleşme şanslarının ise yüksek olduğu söylenmektedir.

Geçmişi anlamak modellerin bir fonksiyonu değildir.