Karar Modelleri Final 9. Deneme Sınavı

Doğrusal modellerle ilgili öncüllerde verilen bilgilerin hepsi doğrudur.

Karmaşık sistemlerin incelenmesinde sıklıkla kullanılan benzetimin (simülasyon) kökeni Monte Carlo Tekniğidir.

Benzetin çalışmasının ilk aşaması problemin tanımlanmasıdır. Problemin tanımlanması aşamasında modellenecek olan sistemin özellikleri belirlenmeye ve böylelikle sistemin işleyiş mantığı anlaşılmaya çalışılır. Problemin doğru bir biçimde tanımlanmış olması yapılacak benzetim çalışmasının başarısını doğrudan etkileyeceğinden son derece önemlidir. Yapılacak olan araştırmanın öncelikle tanımı yapılır, sınırları çizilir ve bağımlı-bağımsız değişkenler, bu değişkenler arasındaki ilişkiler belirlenir. İyi bir tanımlama yapabilmek için sistemin elemanlarına ilişkin veriler toplanır, incelenir ve modelde kullanılabilir ölçülere dönüştürülür.

1 no’lu dağıtım merkezine karşılık gelen 1 no’lu düğüm, keyfi başlangıç noktası olarak seçilmiştir. 1 no’lu düğüme bağlanabilecek komşu düğümler 2 ve 3 no’lu düğümlerdir. Bu düğümler arasından 1 no’lu düğüme en kısa mesafe 4’tür. Bu nedenle 2 no’lu düğüm, 1 no’lu düğüme bağlanır.

Benzer işlemler her düğümde tekrarlanarak yukarıda yer alan çizgede kırmızı renkle vurgulanmış güzergah elde edilir. Buna göre 1-2-3-4-5-6 rotası en kısa mesafede ringin dolaşımını sağlayacaktır.

Ringin kat edeceği toplam mesafe ise = 4+3+2+2+7= 18 km’dir.

Yukarıda yer alan doğal durumlar incelendiğinde en büyük olasılık değerinin 0.40’e eşit olduğu görülmektedir. Dolayısıyla karar verici tarafından en büyük olasılık değerine sahip olan 3 numaralı doğal durumun ortaya çıkacağı varsayılır. 3 numaralı pazar koşulunun gerçekleşmesi durumunda elde edilecek en yüksek kazanç değeri olan 45, Alternatif 2 için elde edildiğinden, bu problemde en büyük olasılık ölçütüne göre en iyi karar Alternatif 2’dir.

Bir sistemi anlamak ve analiz etmek için sistemin bileşenlerinin neler olduğunun bilinmesi gerekir. Birbirinden farklı birçok sistem mevcut olsa da, genel olarak her bir sistemin bileşenleri benzetim modeli açısından ele alındığında; varlıklar, özellikler, faaliyetler, olaylar ve durum değişkenlerinden oluşmaktadır.

En yüksek akış probleminin çözümü iteratif (yinelemeli) olarak aşağıdaki şekilde gerçekleştirilmiştir:

Birinci iterasyon: İlk olarak 1’den 4’e 1-4 bağlantısı üzerinden 16 birim malzeme gönderilir.

İkinci iterasyon: Bu adımda, pozitif akış sağlanabilecek diğer yolun 1-3-2-4 olduğu görülmektedir. Bu yol üzerinde gönderilebilecek en fazla malzeme miktarı 8 birimdir.

Üçüncü iterasyon: Bu adımda, pozitif akış sağlanabilecek diğer yolun 1-3-4 olduğu görülmektedir. Bu yol üzerinde gönderilebilecek en fazla malzeme miktarı 6 birimdir.

Dördüncü iterasyon: Bu adımda, pozitif akış sağlanabilecek diğer yolun 1-3-4 olduğu görülmektedir. Bu yol üzerinde gönderilebilecek en fazla malzeme miktarı 14 birimdir.

Böylelikle 1. dağıtım merkezinden 4. dağıtım merkezine gönderilen malzeme miktarı = 16+8+6+14 = 44 adet olur.

"Düğümleri birbirleri ile birleştiren bağlantılar üçe ayrılmaktadır." şıkkı için bağlantılar ikiye ayrılmaktadır. "Ok eklenerek yapılan bağlantı yönlü olmayan bağıntıdır." şıkkı için ok kullanılıyorsa bu yönlü bağlantıyı ifade etmektedir. "Bir çizgenin asla bir kısmı yönlü bir kısmı yönsüz bağlantılardan oluşmaz." şıkkı için bir çizge bir kısmı yönlü bir kısmı yönsüz bağlantılardan oluşabilir. "Yönlü olmayan bağlantıda akış asla iki yönde de olmaz." şıkkında yönlü olmayan bağlantıda akış iki yönde de olabilir cevapları ile doğru seçenek "Çizgeler eğer istenirse yönsüz bağıntılar iki zıt akışı simgeleyen iki yönlü bağlantı kullanılarak yönlü çizgeye dönüştürülebilir." şıkkı doğrudur.

Düğümleri birbiri ile birleştiren bağlantılar yönlü ve yönlü olmayan (yönsüz) olmak üzere ikiye ayrılmaktadır. Bir düğümden diğerine akış tek yönlü olduğunda bu durum, başlangıç düğümünden uç düğüme çizilen çizgiye uç düğüm noktasını gösteren birleşim noktasına bir ok eklenerek gösterilir.

Benzetim yöntemi, hem analiz hem de tasarım aracıdır. Bu yöntem? hem mevcut sistemdeki olası değişikliklerin sistem üzerindeki etkisini belirlemek için bir analiz aracı hem de değişen koşullar altında yeni oluşturulacak bir sistemin performansını belirlemek için bir tasarım aracı olarak kullanılabilir. Doğru cevap E'dir.

Tam bilginin beklenen değerinin hesaplanması iki aşamadan oluşur. İlk aşamada ek
bilgi öncesindeki olasılıklara göre hesaplanan, en iyi seçeneğin beklenen kâr değeri belirlenir. Bu değer risk ortamında beklenen kâr olarak ifade edilir. İkinci aşamada ise belirsizliğin azaltılması için elde edilen ek bilgi değerleri ve var olan bilgilere göre karar verme problemindeki seçeneklerin beklenen kâr değerleri hesaplanır. Hesaplanan değer tam bilgi olduğunda beklenen kâr olarak ifade edilir. Bu hesaplama her bir doğal durumda ortaya çıkacak en iyi değerler ile ilgili doğal durumun olasılıklarının çarpımlarının toplamı biçiminde hesaplanır. İkinci aşamada belirlenen değer ile birinci aşamada belirlenen değer arasındaki fark tam bilginin beklenen değerini verir. Konunun daha iyi anlaşılmasına ilişkin örnekler izleyen kesimde verilmiştir.

Tipik bir çizge modelinin elemanları; düğümler, bağlantı ve akış olarak sıralanır.

Modellerin fonksiyonları düşünceye hizmet etme, haberleşmeye yardımcı olma, eğitime hizmet etme, tahmin etme ve denemelere yardımcı olmaktır. Bu nedenle doğru cevap E'dir.

Karar verici, gelecekte ortaya çıkacak çevresel koşullar (doğal durumlar) hakkında tam bilgi elde edebilmiş olsaydı karar problemine ilişkin en iyi çözümün ne olacağını da çok kolay biçimde belirleyebilirdi. Bu durumda karar verici belirlilik ortamında karar vermiş olur.

 "Karar bilimsel yaklaşımla verilmiş olmalıdır." seçeneği ise karar problemi çözüm yaklaşımlarından biridir. Karar problemi çözüm yaklaşımı, karar vericinin karar verme durumunda sergilediği davranış biçimidir. Karar problemlerinin çözümünde hangi davranış biçiminin belirleneceğine ilişkin birkaç farklı yaklaşım vardır. Bu yaklaşımlardan öne çıkanları; sezgisel karar verme, tecrübeye dayanarak karar verme ve bilimsel yaklaşımla karar verme biçimindedir. Bilimsel yaklaşım tek seçenek değildir. Diğer seçenekler iyi bir kararın taşıması gereken özellikleri yansıtır.

Karar verme probleminde önemli olan nokta karar vericinin ek bilgi elde etmek için ödeyebileceği bedelin üst sınırının belirlenmesidir. Bu sınırın belirlenmesi için tam bilginin beklenen değerinden yararlanılır. 

Sistem, belirli bir amaç doğrultusunda bir araya getirilen, aralarında uyumlu bir ilişki
olan ve birbirlerini karşılıklı olarak etkileyen elemanlardan oluşan bir bütündür.

Karar problemi için örneklem bilgisinden elde edilen kar=55 ve örneklem bilgi olmadan elde edilen kar ise 28 olduğuna göre örneklem bilgisinin beklenen değeri 55-28=27 olarak bulunur.