Siyaset Felsefesi 2 Ara 6. Deneme Sınavı

Doğru cevap B'dir. Denkleştirici veya düzeltici adalet ise, dağıtıcı adaletin aksine, kişilerin özel durumlarını, yeteneklerini göz önünde bulundurmadan davranmayı gerektirir. Ancak burada uygulama alanı sadece hukuksal alandır. Bir başka deyişle, denkleştirici veya düzeltici adalet Aristoteles’e göre, hukuki ilişkide taraf olanların eşit muamele görmesini gerektirir (Güriz 2001, s. 8). Örneğin adam öldüren birinin bu suçunun cezasını çekmesi, sözleşme yapanın sözleşmesini ihlal etmesi durumunda karşı tarafa verdiği zararı ödemesi, düzeltici veya denkleştirici adaletin gereğidir. Başka bir deyişle, işlediği suçu, çekeceği ceza ile düzelterek adaletin tekrar sağlanması söz konusudur. Bir yandan da cezanın ya da ödeyeceği tazminatın işlediği suça ya da yaptığı hataya denk gelmesi gerekir. Bu yüzden denkleştirici ya da düzeltici adalet olarak tanımlanmaktadır. Ancak burada ödetilecek karşılığın aynı ile iadesi değil, orantıya göre iadesinin yapılması olduğunu vurgulamak gerekir. “Aynı karşılığı alma ne paylaştırıcı ne de düzeltici adalete uygun düşer” (Aristoteles’ten aktaran Balı 2001, s. 87). Burada denkleştirici adalet derken Aristoteles’in “kısasa kısas” ilkesinden söz etmediği ortaya çıkmaktadır; yani dayak atan birinin, aynı şekilde cezalandırılması adaleti sağlamaz, adil olan, bu davranışın yanlışlığını ona göstermek ve onu eğitmektir. 

Akılcılığı savunan düşünürler bireylerin rasyonel kararlar alabildiklerini ve  kendisi için en iyi olanı tanımlama ve seçme yeteneğine sahip olduklarına inanır. Buna göre devlet de rasyonel bir şekilde kurulmalı ve bireylerin seçimleri karşısında yansızlık taşımalıdır. Akılcılığın savunduğu bir diğer değer de ilerleme düşüncesine duyulan inançtır. Akılcılığı savunanlar bilimsel bilgi artışı ile ilerleme sağlanarak yeni bir toplum modeli oluşturulacağına inanırlar. Doğru cevap C'dir.

Marksizm ve ona dayanarak ortaya çıkan sosyalizm ve komünizm ideolojileri, temellerini Karl Marx’ın ve yakın dostu Friedrich Engels’in felsefî görüşlerinden alır.

E şıkkı Rawls'un hakkaniyet olarak adalet teorisi ile ilişkilidir. 

Doğru cevap A'dır. Aşağıda verilen mahkeme kararı denkleştirici adalete çok iyi bir örnektir. “Rize’nin Fındıklı ilçesinde, ‘salata yaparken söylendiği’ gerekçesiyle eşinin yaralanmasına neden olan kocaya mahkeme, bir yıl boyunca “evlilik hayatında mutlu olmanın yolları” konulu kitap okuma cezası verdi.” 

Sosyal ve ekonomik adaletin egemen olduğu sosyal devlet anlayışı katı sınıfsal farklılıkları ortadan kaldırmaya çalışır. Siyaset felsefesi terimleri ile konuşursak, sosyal devletin amacı burjuvazi ve işçi sınıfı arasındaki farklılıkları azaltarak orta sınıfları güçlendirmektir.

Klasik liberalizmin aşırı bireyciliğine bir tepki olarak ortaya çıkan cemaatçiliğin aslında Rawls’un düşüncesini desteklemesi beklenir. Ancak komüniteryanizm, onun adalet anlayışını oldukça soyut ve gerçeklikten uzak bulur. Örneğin Walzer Sphères de justice (Adalet Alanları) adlı eserinde Rawls’un evrensel adalet fikrine karşı çıkmaktadır. Zira ona göre “adalet belli bir zamanda, belli bir topluluğun eseri olarak ortaya çıkar” (Walzer, Sphères de justice’den aktaran Balı 2001, s. 173)Walzer, adil bir toplum teorisi için çeşitli sosyal adalet alanlarından söz etmektedir: Toplum üyeliği, güvenlik, refah, kamu makam ve mevkileri, eğitim gibi.  Doğru cevap C'dir. 

Doğru cevap E'dir. Paris Komünü (La Commune de Paris) Paris’te 18 Mart’tan 28 Mayıs 1871’e uzanan kısa sürede iktidarda olan sosyalist hükümettir. 

Anarşizm anlayışında devletin dışlandığı fakat toplumsal düzen düşüncesine
yer verildiğini görüyoruz. Zaten Kropotkin’e göre anarşi de  başkalarını kendi istencine bağlayan hiçbir saltanatı, despotu, kulluk ilişkisini kabul etmediği gibi, sürekli olumluya doğru bir değişimi, daha doğrusu ilerlemeyi kabul eder. Bu bağlamda sosyalizm ya da üst aşaması olan komünimzdeki proleterya devleti de anarşizmin karşı durduğu bir başka devlet anlayışını göstermektedir.

Komünizm Latincede “herkese ait olan” anlamıdaki communis sözcüğünden gelir. Komünistler, devrim yoluyla herkesin ekonomideki toplam gelirden eşit pay aldığı bir toplum düzenini gerçekleştireceklerini vaat eder.

Özellikle Locke liberalizmin öncüsü olarak kabul edilmiştir. Aydınlanma çağının büyük düşünürü I.Kant’ta bilgi ve ahlak anlayışında olduğu gibi siyaset ve hukuk alanında
da bir aydınlanma devrimi yaparak kendisinden sonra gelen iki farklı gelenek olan analitik ve Kıta Avrupası felsefe gelenekleri için de, siyaset ve hukuk felsefesi için de önemli bir figür olmuştur. Doğru cevap D'dir.

“Bireylerin eylemleri, klasik liberalizmin öngördüğü negatif statü haklarını koruyan, genel, olumlu veya olumsuz anlamda belirli bir özneye yönelik olmayan kurallarla tutarlı ise adildir” görüşü kural adaleti ya da prosedürel adalete aittir. Doğru yanıt E seçeneğidir. 

Her ne kadar adaleti tanımlamak çok zor olsa da elbette ki adaletin bir tanımı vardır. Türk Dil Kurumu sözlügünde adalet “hak ve hukuka uygunluk, hakkı gözetme ve herkese kendine uygun düşeni verme”(TDK 1988, s.13) olarak tanımlanmaktadır. Doğru cevap C'dir.

Nitekim liberal ideolojinin siyasi temellerini ortaya koyan John Locke’u “burjuvazinin sözcüsü” haline getiren de mülkiyeti de tıpkı özgürlükler gibi doğal bir hak olarak değerlendirerek (bkz. Locke 2004, s. 25-44), siyasal özgürlükler ve ekonomik özgürlükler arasındaki değer farkını ortadan kaldırmış olmasıdır.

Paylaşımın adil olduğu bir ekonomik sistemde ekonomik adaletten söz edebileceğimizi vurguladık. Aslında açık bir şekilde görülmektedir ki, gerek geçmişte gerekse günümüzde ekonomik adalet olmaksızın sosyal adaletten söz etmek mümkün değildir. Doğru yanıt A seçeneğidir.
 

Hahnel İktisadi Adalet ve Demokrasi adlı yapıtında ekonomik zenginlik ve sorumlulukların nasıl paylaşılması gerektiğine dair dört dağıtım kuralından söz eder.

I. Kural. Herkese kendi fiziksel ve insani sermayesinin katkı değerine göre vermek

II. Kural. Herkese sadece kendi insani sermayesinin katkı değerine göre vermek

III. Kural. Herkese çabasına ya da kişisel fedakârlığına göre vermek

IV. Kural. Herkese ihtiyacına göre vermek

Doğru cevap E'dir.