Giovanni Sartori, felsefi özgürlük (ahlaki özgürlük, irade özgürlüğü, özerklik vb.) ile siyasal özgürlük arasındaki en önemli farkın, ikincisinin ilişkisel bir mahiyete sahip olmasından kaynaklandığını belirtir. Sartori’nin, siyasal özgürlüğün, “bir şeyden özgürlük” olarak anlaşılması gerektiğini belirtmesi, kavramın ilişkisel mahiyetini göstermesi açısından önemlidir

Cumhuriyet döneminde sivil toplumun canlanışı toplumsal yaşamın tümüne hakim olan tek parti döneminin bitişiyle 1950’den sonra gerçekleşmiştir. Temel hak ve özgürlüklerle birlikte örgütlenmeye yönelik yapılan yasal düzenlemelerle muhalefet örgütlenme imkânı bulabilmiş; çeşitli partiler, basın kuruluşları, dernek ve sendikalar kurulmuştur. Çok partili hayata geçişle birlikte 1960’a kadar 37 yeni parti ve 18958 yeni dernek kurulmuştur.

Siyasal olanı karakterize eden şeyin dost-düşman ayrımı olduğunu belirten siyaset bilimci C. Schmitt'tir. 

Genel olarak siyaset olgusunu ele alan modern sosyolojik araştırmaların  ortaya çıkışı kinci Dünya Savaşı'ndan sonra olmuştur.

Modern dönemde, siyaseti devlet ve devleti oluşturan kurumların işleyişine ilişkin bir faaliyet olarak ele alan kurumsalcı yaklaşım ve siyaseti bireysel (evrensel) hakların korunmasına yönelik sınırlı bir fonksiyonla tanımlayan liberal siyasal düşüncenin hâkimiyeti, siyasetin çatışmacı ve dinamik doğasını anlamayı zorlaştırmıştır. Her iki yaklaşımda da kurumların gerisindeki toplumsal ilişkiler ihmal edilmiştir. Kurumsalcı yaklaşım, iktidarı, toplumsal yaşamın her yerinde kendini gösteren bir ilişki biçimi olarak almak yerine, devlet aygıtıyla özdeşleştirerek; liberal yaklaşım ise, iktidar ilişkilerinden ari hakların, dolayısıyla da evrensel bir konsensüs imkânının var olabileceğini kabul ederek, siyasal ilişkiyi mümkün kılan antagonizmayı ihmal etmişlerdir. Günümüzde, liberal birey eleştirisi bağlamında topluluğu öne çıkaran komüniteryen siyasal düşünce ve kimliğe, farklılığa ve toplumsal yaşamı düzenleyen kuralların olumsallığına vurgu yapan post-marksist, post-yapısalcı ve post-modern siyasal düşünceler ile birlikte, siyasetin ilişkisel doğası yeniden gün yüzüne çıkmaya başlamıştır.

Liberal teori devleti siyasal güç alanı sivil toplumu ise özgürlük alanı olarak kabul eder.

Mikro iktidar anlayışına sahip Foucault, iktidarı, bir tarafın, diğer tarafın eylemleri üzerinde eylemde bulunduğu bir ilişki olarak görmekte olup iktidarla birlikte direnişin de olacağını kabul eder. Ancak iktidar sürekli olarak kendini üretebilme kapasitesine sahiptir. Hatta kendisi öznelerin toplumsal bedenlerinin biçimlendirerek de yapar. Yanıt B şıkkıdır.

F. Neumann davranışçı yaklaşımı çok dar bularak siyasetin çözümlenmesinde sosyolojiden çok daha fazla yararlanılması gerektiğini öne sürmüştür. 

Karl Marx doğrudan siyaset üzerine yazmamıştır ama yaptığı çözümlemelerde sosyal sınıflar arasındaki mücadeleyi anlamanın yolu olarak siyasetin toplumsal kökenlerine dikkat çekmiştir. Marx’a göre siyaset, yöneten-yönetilen ilişkisinde baskı, kabul veya iknayı sağlamada, kısacası hâkim olmayı ve tabi olmayı belirlemede güce dayanan en önemli araçtı. Bununla beraber Marx, hâkimiyetin (ve tabi olmanın) tıpkı çatışma gibi insan ilişkilerinin doğal bir parçası olmadığını, her ikisinin de sınıflı toplumlara özgü olduğunu, bu tür toplumların üretim biçimlerinin kendine has ve somut özelliklerinden kaynaklandığını savunuyordu. Devleti de bu bağlamda hâkim sosyal sınıfların hâkimiyetini sürdürme gayesi üzerine inşa olmuş bir yapı olarak görüyordu. Bu ise devletin toplum tarafından biçimlendirildiğinin açık bir ifadesiydi.