ANAYASA HUKUKU Dersi Kurucu İktidar: Anayasayı Değiştirme Sorunu soru detayı:
SORU:
Anayasa değişiklerinin şekil yönünden denetimini anlatınız.
CEVAP: Anayasa değişikliklerinin şekil yönünden anayasaya uygunluğunun denetimi, bu değişikliklerin anayasada öngörülen usul ve şekil kurallarına uygun olarak yapılıp yapılmadıklarının incelenmesini içerir. Kanunların anayasaya uygunluğunun yargısal denetimi sistemini kabul etmiş bir ülkede, anayasa değişikliklerinin şekil yönünden anayasaya uygunluğunun dene- timinde yadırganacak bir yön yoktur. Çünkü nihayet anayasa değişiklikleri de bi- çimsel olarak birer kanundur. Bu değişikliklerin anayasada belirtilen usul ve şekil kurallarına aykırı olarak yapılması, ortada geçerli olarak belirmiş bir tali kurucu ik- tidar iradesinin mevcut olmaması demektir. Anayasayı yapan asli kurucu iktidar, anayasanın değiştirilme usulünü belirlemekle, tali kurucu iktidarın anayasayı de- ğiştirme yetkisini şekil yönünden sınırlamış olmaktadır. Diğer bir deyişle tali kuru- cu iktidar, ancak bu usul ve şekil kurallarına uymak şartıyla, tali kuruculuk yetki- sini kullanabilir. Dolayısıyla, kanunların anayasaya uygunluğunu denetlemekle gö- revli olan mahkeme, anayasada açık bir hüküm olmasa bile, anayasa değişiklikle- rinin anayasada belirtilen usul ve şekil şartlarına uygunluğunu denetleme yetkisini kendisinde görebilir.
Anayasa değişikliklerinin şekil yönünden anayasaya uygunluğunun denetimi, bu değişikliklerin anayasada öngörülen usul ve şekil kurallarına uygun olarak yapılıp yapılmadıklarının incelenmesini içerir. Kanunların anayasaya uygunluğunun yargısal denetimi sistemini kabul etmiş bir ülkede, anayasa değişikliklerinin şekil yönünden anayasaya uygunluğunun dene- timinde yadırganacak bir yön yoktur. Çünkü nihayet anayasa değişiklikleri de bi- çimsel olarak birer kanundur. Bu değişikliklerin anayasada belirtilen usul ve şekil kurallarına aykırı olarak yapılması, ortada geçerli olarak belirmiş bir tali kurucu ik- tidar iradesinin mevcut olmaması demektir. Anayasayı yapan asli kurucu iktidar, anayasanın değiştirilme usulünü belirlemekle, tali kurucu iktidarın anayasayı de- ğiştirme yetkisini şekil yönünden sınırlamış olmaktadır. Diğer bir deyişle tali kuru- cu iktidar, ancak bu usul ve şekil kurallarına uymak şartıyla, tali kuruculuk yetki- sini kullanabilir. Dolayısıyla, kanunların anayasaya uygunluğunu denetlemekle gö- revli olan mahkeme, anayasada açık bir hüküm olmasa bile, anayasa değişiklikle- rinin anayasada belirtilen usul ve şekil şartlarına uygunluğunu denetleme yetkisini kendisinde görebilir.