SİYASİ TARİH Dersi SOĞUK SAVAŞ'IN SONA ERMESİ soru detayı:

CEVAP:

Batı banka sistematiğine sokulan büyük fonlar Batı ekonomilerinin bu fonları
kullanarak, daha fazla gelir sağlamalarının yanı sıra, petrol ihracatçısı olmayan
ülkelerin bağımlılığının artışına da neden oldu. Petrol üreticisi olmayan ülkeler artan petrol fiyatlarının etkisiyle gerek petrol ithalatına daha fazla kaynak ayırmak zorunda kalmaları nedeniyle gerekse gene ithalat yoluyla sağladıkları metaların fiyatlarındaki artış nedeniyle ödemeler dengesi açığında meydana gelen artışla karşı karşıya kaldılar. Ödemeler dengesi açığının kapatılması için petro-dolarlardan kaynaklanan dış finansman imkânlarının kullanılması tek çıkar yoldu. Sermaye arzının artışı sonucu azalan faiz oranları bu ülkeler için çekimi arttırdı. Dış finansman imkânlarının artışıyla hükûmetler azalan ihracatlarına (dolayısıyla artan ödemeler dengesi açıklarına rağmen) ekonomilerinin ihtiyaç duyduğu ithalatlarını arttırmaya devam edebildiler ve artan siyasal muhâlefetler karşısında bir süreliğine iktidarlarını koruyabildiler. Ancak girilen bu borç sarmalı çok kısa bir süre sonra olumsuz yönünü gösterdi. Borçlanma öyle boyutlara ulaştı ki OPEC üyesi olmayan 3. dünya ülkelerinin 1974 yılında 142 milyar dolar olan dış borç toplamları, 1978 yılında 315 milyar dolara çıktı. Petrol fiyatlarında ABD’nin OPEC üyesi ülkelere uyguladığı baskıyla yaşanan düşüş sonucu Batı sistematiğine giren petro-dolar miktarında azalış ve ABD’nin ‘İkinci Soğuk Savaş’ın yeniden başlaması sonucu izlemeye başladığı yeni ekonomik politikalar çerçevesinde faiz oranlarını arttırması (bunun sonucunda tüm dünya da faiz oranlarının artışı) ödemeler dengesi açıklarını dış borçla kapatan ülkelerin çöküş sürecini başlattı. Bu ülkeler zaten girdikleri borç sarmalı nedeniyle yıllar içinde GSMH’lerinin çok daha büyük bir kısmını dış borç geri ödemelerine aktarıyorlardı. Faiz oranlarındaki yükseliş ise hem borçlanma maliyetlerini arttırması hem de dış borç stokunda yarattığı artış nedeniyle bu sorunu daha da büyüttü. 1980’lerin başında Brezilya ve Meksika’da ekonomilerin açık iflasına neden olan bu gelişme dünya ekonomisinde Batı egemenliğinin çok daha belirgin hâle gelmesine ve ulusal kalkınmacılığın iflasına neden oldu.