VERGİ TEORİSİ Dersi Vergilerin Sınıflandırılması ve Vergi Dışı Kamu Gelirleri soru detayı:

CEVAP:

Dolaysız ve dolaylı vergi ayrımı en çok
kullanılan ve yaygın olan vergi sınıflandırmasıdır. Çünkü
diğer bütün ayrımlar özel karakterli iken dolaysız ve
dolaylı vergi ayrımı genel karakterli bir ayrımdır. Dolaysız
ve dolaylı vergilerin temel ayrım şekli, verginin
toplanması ve hesaplanmasına ilişkin idari düzenlemelere
dayandırılmaktadır. Vergi yükünü taşıyan kişilerden
toplanan gelir vergisi gibi vergiler dolaysız vergilerdir.
Diğer yandan vergi yükünü taşımayan kişilerden toplanan
katma değer vergisi gibi vergiler ise dolaylı vergidir.
Servet vergilerinin sınıflandırılmasında durum biraz daha
farklılaşır. Servet vergileri doğrudan varlık üzerinden
alındıkları için dolaysız vergi kabul edilir.
Dolaysız ve dolaylı vergilerin bir diğer ayrım şekli, bugün
de geçerliliğini koruyan dolaysız vergilerin yükünün
tamamen mükellef tarafından katlanıldığı, dolaylı
vergilerin ise tamamen yansıtıldığı düşüncesine
dayandırılmaktadır. Bu açıdan bakıldığında dolaysız
vergiler kolayca yansıtılamayan vergiler olarak
tanımlanırlar.
Dolaysız ve dolaylı vergilerin üçüncü ayrım şekli, vergi
yansımasının dikkate alınmaması hâlinde ortaya
çıkmaktadır. Zira dolaylı vergiler her zaman tam olarak
yansıtılamadığı gibi tam tersine bazı koşullar altında,
dolaysız vergiler de yansıtılabilir. Dolayısıyla yansıma
dikkate alınmazsa, dolaylı vergiler her türlü mal ve
hizmetin satışı üzerinden alınan vergiler olarak
tanımlanabilir. Bunların dışında kalan vergiler ise dolaysız
vergiler olarak adlandırılır.
Dolaysız ve dolaylı vergilerin son bir ayrım şekli ise vergi
yükünün kişiler arasındaki dağılımından hareketle
yapılmaktadır. Bu görüşe göre dolaylı vergiler daha çok
düşük gelir grupları, dolaysız vergiler ise daha çok yüksek
gelir grupları tarafından ödenen vergilerdir.