ORTAÇAĞ FELSEFESİ II Dersi FARABİ soru detayı:

CEVAP:

Fârâbî bilgi problemini nefis ve akıl
kavramları çerçevesinde temellendirmeye çalışır.
Ona göre düşünce ile varlık arasındaki bağlantı suret
üzerinden gerçekleşir. Tür düzeyinde belirlenmeyi
ifade eden suret bir bakıma tanımla aynı anlama
gelir; dolayısıyla bir varolanın zihindeki karşılığı da
suret olmaktadır.
Diğer taraftan tanım bağlamında ayırım (fasl) ve
yakın cinsin bilinmesine karşılık gelen suret, kıyasta
orta terime karşılık gelir. Fârâbî’ye göre suretin dış
dünyada ve zihinde olmak üzere iki tür varlığı söz
konusudur: Bunlardan ilki suretin cisimde
bulunuşudur; zaten cisim suret almış maddeden
ibarettir ve doğal varlık alanındaki her şeyin bir
sureti vardır. İkincisi ise duyuda, hayalde ve akılda
olmak üzere üç aşamada veya üç şekilde ortaya
çıkar. Duyu aşamasında doğrudan sözgelimi “şu
ağaç”, “şu at” ve “Ahmet” gibi tikel varlıkların sureti
algılanırken, hayal gücünde tam bir soyutlama
gerçekleşmez, fakat tikel nesneler bireysel özellikleri
ile değil türsel boyutları ile idrak edilirler. Son aşama
olan akılda ise suret tikel özelliklerden bütünüyle
arındırılmış yahut soyutlanmış bir tümel olarak
tasavvur edilir. Şu halde bilme, duyu ve hayal
gücünden geçerek akılda gerçekleşen bir soyutlama
işlemidir.