SOSYAL BİLİMLERDE ARAŞTIRMA YÖNTEMLERİ Dersi ARAŞTIRMA MODELLERİ soru detayı:

CEVAP:

Denekler gruplara yansız (random) olarak atanır. Çoğu zaman deney grubu ve kontrol grubu oluşturulur. Ancak bir araştırmanın deneysel olabilmesi için mutlaka kontrol grubu oluşturma zorunluluğu yoktur. Bağımsız değişkendeki farklılaşmaya bağlı olarak birden çok deneysel grup oluşturup bu gruplardan elde edilen bulgulara göre karşılaştırmalar yapmak da olanaklıdır. Önemli olan gerçek anlamda bir deney yapılıyor olmasıdır.

Grupların uygulamadan önceki ve sonraki durumları karşılaştırılabilir. Öntest ve sontest kontrol gruplu modelde yansız örneklemeyle belirlenmiş iki grubun deney öncesi ve deney sonrası değerleri ölçülerek karşılaştırılır. Sontest kontrol gruplu modelde deney ve kontrol grubuna yalnızca sontest uygulanır ve sonuçlar karşılaştırılır. Solomon dört gruplu model adından da anlaşılacağı üzere iki deney ve iki kontrol olmak üzere dört gruptan oluşmaktadır. Bu modelde öntestin etkileri yalnızca bir deney ve bir kontrol grubuna öntest yapılması yöntemiyle ölçülmektedir.

Gerçek deneysel modeldeki araştırmalarda bağımsız değişkenlerin manipüle edilip edilememesine bağlı olarak iki desenden söz edilebilir. Tam faktöryel desen kullanan araştırmalarda tüm değişkenler araştırmacı tarafından özgürce seçilir, tanımlanır, geliştirilir ve uygulanır. Başka bir deyişle, araştırmacı değişkenleri tümüyle kendisi manipüle eder. Buna karşılık, yansızlaştırılmış blok desen kullanan araştırmalarda değişkenlerden en az biri araştırmacı tarafından manipüle edilemez. Genel olarak manipüle edilemeyen değişken blok değişkeni olarak adlandırılır.