SORU: Kuhn’a bilimsel ilerleme nasıl gerçekleşir?
CEVAP: Pozitivist görüşü benimseyen Kuhn, paradigma değişimi kavramını ortaya atmıştır. Comte’un bilimsel bilginin doğrusal ve birikimli bir ilerleme gösterdiği anlayışına karşı çıkar. Popper’ın eleştirel yaklaşımını da sadece bunalım anlarında geçerli bulduğu için bilimsel ilerlemenin normal zamanlarda bu yaklaşımın bir kenara bırakılmasıyla oluşacağını savunur. Kuhn, bilimsel ilerlemeyi çeşitli dönemlere ayırarak sınıflandırmıştır. Bilim öncesi dönem başlangıç noktası ve düzensiz fikir, kuram, tartışma ve açıklamaları kapsar. Normal bilim dönemi önceki bilimsel araştırmalar sonucu varılan uzlaşı dönemidir. Eğer bu uzlaşı, sorunları anlatmaya ve çözmeye yardımcı oluyorsa paradigma adını alır ve uzlaşılan belirli bir anlayışı, değerleri, tutumları, kapsamı, yöntemi ve kuralları vardır. Paradigma altında yapılan çalışmalar eksik parçaların tamamlanmasına ve paradigmanın güçlenmesine yardım eder. Fakat bazen paradigmada öngörülemeyen ve uzlaşılmış anlayışla tam açıklanamayan eksiklikler ortaya çıkar ve bunlara anomali denir. Bu anomaliler sebebiyle ilgili paradigmayla olgular açıklanamadığında bilimde gerilim oluşur ve bu dönem bunalım-devrim dönemi olarak adlandırılır. Bu dönemde bazı bireyler yeni bir yaklaşım geliştirirler. Bu yeni yaklaşım, var olan paradigmayı destekliyorsa kuramdır; kökten bir alternatif sunuyorsa paradigmadır. Oluşturulan yeni paradigmanın olguyu daha iyi açıklayarak çoğunluk tarafından kabul edildiğinde ise yeni normal bilim dönemi başlar. Kuhn, bilimin köklü dönüşüm, patlama veya sıçramalarla, başka bir değişle paradigma değişimi/ kayması ile gerçekleşeceğini savunur. Güçlü bir seçenek sunarak yerleşik hale gelen yeni paradigma da bazı gelişmelere cevap veremez hale gelir, yani yeni normal bilim döneminde de anomaliler oluşur. Bu durumun yoğunluk kazanmasıyla yeni bunalım-devrim dönemi başlar ve değişim döngüsü bu şekilde sürüp gider.
