AFET TIBBI VE YÖNETİM İLKELERİ Dersi Tıbbi Afet ve Acil Durum Yönetiminin Modellenmesi soru detayı:

CEVAP:

1980’lerde Belfastlı bir cerrah olan William Rutherford bir afet olayındaki yaralı sayısının tahmin edilebilmesini sağlayan bir kural oluşturdu. Bu kural, insan kaynaklı afetlerde karşılaşılan yaralı sayısının muhtemel mevcut stres ve diğer duygusal faktörlerin bir sonucu olarak olayın başlangıç aşamasında gerçekte olduğundan daha fazla tahmin edilerek abartıldığı, doğa kaynaklı afetlerde ise tam tersine olayın başlangıcında gerçekte olduğundan daha az yaralı olduğunun düşünülmesi anlamına gelmektedir. Bunun temel sebebi, doğa kaynaklı afetlerde yaralıların sadece küçük bir yüzdesinin görgü tanıkları tarafından görülebilir olmasıdır. (Örn. Bir depremde) Bilinen belirli bir sayıda kişinin bulunduğu uçak kazaları ve feribot batması gibi acil durumlar bu kuralın istisnalarıdır. Rutherford kuralı ile taşınmaz nesnelerdeki ya da taşınır nesnelerdeki kapasiteler göz önünde bulundurularak, yaralanan insanların sayısını tahmin etmek için bir tablo geliştirilmiştir. Her şehir ya da yerleşim bölgesi, afet olaylarından önce bu tür tabloları hazırlayabilir; itfaiye, polis ve ambulans servislerinin acil çağrı merkezlerinde, santrallerinde, kriz yönetim merkezlerinde ve tüm bölgesel sağlık otoritelerinde bu gösterge tabloları kolaylıkla görülebilen yerlere asılabilir. Böylece, yaşanacak herhangi bir olayda, yaklaşık olarak yaralı sayısı ile hastaneye kaldırılacak yaralı sayısının tahmin edilebilmesine olanak tanınmış olur. (Eğer Tıbbi Şiddet Faktörü (S) biliniyorsa). Yukarıdaki tabloyu yaşanmış bir örnek ile açıklayalım. 1992’de Hollanda’nın, Amsterdam dışındaki Bijlmer yerleşim yerinde bir apartman kompleksine bir uçak düştü ve ilk değerlendirmelere göre zayiat sayısının 1000 kişi gibi yüksek rakam olabileceği tahmin edildi. Ancak ilk yarım saat içinde, kazaya karışan uçağın bir kargo uçağı olduğu ve kaza sonucu 40 tane dairenin harap olduğu bilgilerine erişildi. Apartman başına düşen kişi sayısı ile kargo uçağı mürettebatı da dahil olmak üzere toplam zayiat sayısının tahmini olarak yaklaşık 88 kişi olacağı, kazanın kendisi nedeniyle ve devamında ortaya çıkan yangının etkisi sonucunda bu sayının dörtte üçü( ¾) hemen öleceği, buna göre; tahmini ölü sayısı 66, yaralı sayısı ise 22 olurdu. Bu değerlendirme ışığında yapılan tahmin ile, olay sonucunda karşılaşılan rakamlar tabloda belirtilen rakamlara neredeyse çok yakındı.