HADİS TARİHİ VE USULÜ Dersi HADİSLERİN TASNİFİ VE TEMEL HADİS KİTAPLARI soru detayı:

CEVAP:

Bundan önceki ünitede hadislerin korunması amacıyla derlenip yazıya geçirilmesine yönelik çalışmalar incelendi. Klasik terminolojide buna tedvîn deniliyordu. Tedvîn sözlükte toplamak, bir araya getirmek anlamına gelir. Tedvîn işlemini ilk başlatanların hadis yazan sahâbîler olduğu söylenebilir. Daha sonra bazı tâbiîler, sahabîlerin Hz. Peygamber’den naklettikleri bilgileri yazdılar, ders notları şeklinde kaydettiler. Bu küçük kitapçıklar o zaman kitab, sahîfe, cüz gibi isimlerle anılırdı. Bunlar genellikle “falanın cüzü”, “falanın sahîfesi”, “falanın kitabı” şeklinde, bunları yazan kişilerin ismiyle anılıyordu. Son dönem hadis araştırmacılarından M. M. A‘zamî İlk Devir Hadis Edebiyatı ismiyle Türkçe’ye çevrilen eserinde sahabîlerden elli, tâbiîlerden de çok sayıda kişinin hadis yazdığını kaynaklarıyla göstermektedir.
Hz. Peygamberin sünnetinin tanıkları olan sahabîlerin çoğunun hayatta olduğu yıllarda tedvîn faaliyeti genelde meraklı kişilerin sahabîlerden duydukları hadisleri veya onların ders halkalarında dinledikleri hadisleri yazmaları şeklinde oluyordu. Sistemli bir hadis derleme faaliyetine ihtiyaç duyulmuyordu. İslam coğrafyasının fetihler sonucu genişlemesi, sahabîlerin bu geniş coğrafyaya dağılmaları, vefatları sonucu sayılarının gittikçe azalması, yabancı kültürlerin İslam geleneğinin saflığını bozma riski, Müslümanlar arasında meydana gelen gruplaşmalar sonucu ortaya çıkan mezhep mücadelelerinde, tarafların görüşlerine uygun hadis uydurmaya başlaması ileri görüşlü kişileri hadisleri koruma ve kayıt altına almaya yöneltti. Hicrî birinci asrın sonlarında daha sistemli hadis derleme faaliyetleri başladı ve tedvin denen bu faaliyet aşağı yukarı yarım asır sürdü.