SORU: Yabancılaşma ve toplumsal hareketler nasıl ortaya çıkmıştır?
CEVAP: 18. yüzyıl ile Batı Avrupa’da ekonomik, toplumsal ve siyasal yapı hızlı ve radikal bir biçimde değişmeye başladığında, giderek daha fazla sayıda insanın kentlere göç ettiği yeni bir yaşam tarzı ortaya çıkmaktaydı. Endüstri devriminin yarattığı koşullarda, geçinebilmek ve yaşadığı ülkenin nimetlerinden daha fazla yararlanabilmek için kentlere gelen insanlar, Orta Çağa ve taşraya özgü bağımlı siyasi ve toplumsal kimliklerini de geride bırakıyorlardı. Rönesans sonrası “birey” olmayı öğrenen insanlar Fransız devrimi ile giderek “yurttaşa” dönüşecekti. Bu süreç, aynı zamanda eski dünyanın siyasi ve toplumsal tortularıyla mücadele eden, yeni bir zümrenin de hâkimiyetini ilan etmekteydi: Burjuvazi. Fransız devrimiyle ve endüstrileşme hareketleri ile başlayan süreç, sıradan insanların da hayatını oldukça etkilemiş, bir anlamda uzun yıllardır köylü isyanlarıyla geliştirdikleri eylem repertuarını devrim mücadelelerine taşımıştı. Ancak kentlere göç eden ya da giderek merkezileşmiş devlet aygıtıyla karşılaşan kitleler, henüz yeni tepkiler oluşturabilecek bir aşamada değillerdi. Karşı karşıya kaldıkları devasa dönüşümün şaşkınlığını yaşıyorlardı. Sıradan insanların pek çoğu, toplum hayatında beklenen uzmanlığı karşılayabilecek durumda değildi. Yeni hayat tarzları ve kentin rekabetçi doğası, doğru bildikleri ve inandıkları her şeyi ortadan kaldırıyordu. Geleneksel bağlarının, akrabalık ilişkilerinin ve kendilerini ait hissettikleri istikrarlı topluluk yapılarının çözüldüğünü gören bireyler, hayatlarının anlamsızlaştığını düşünmeye başlamışlardı. Kuralsızlık ve anlamsızlığın yarattığı güçsüzlük hissi, bir süre sonra bireyin toplum hayatı ve siyasal hakları konusunda sorgulama yapmasına, yer yer iktidar güçleriyle karşı karşıya gelmesine yol açacaktı. Bu koşullar altında bir yandan yaşadığı toplumdan uzaklaşan, diğer yandan tepki vermek ihtiyacı ile kendi gibi olanlarla birleşmeye çalışan pek çok insanın karşı karşıya kaldığı ikilem; yabancılaşma ve toplumsal hareketleri ortaya çıkarmıştır.
