Yönetim, önceden belirlenmiş amaçları gerçekleştirmek için gerekli olan araçlarla ilgili etkinlikler bütünüdür.

Yönetim; kamu ve özel sektör için iki alt kategoriye ayrılarak sınıflandırılabilir. Kamu yönetimi ve özel yönetimin yapıları ve amaçları arasında farklılıklar olmasına rağmen, aralarında bazı benzerlikler de bulunmaktadır. Kamu yönetiminde kamu kurum ve kuruluşlarının yapıları, işleyişleri, ilişkileri ele alınırken özel yönetimde ise kâr amacı güden özel kuruluşların bu tür konuları incelenmektedir. Kamu yönetimi ile özel yönetim arasındaki en temel farklılık hukuk kurallarından kaynaklanmaktadır. Kamu yönetiminin tüm unsurları hukuk kuralları çerçevesinde şekillenmektedir. Ayrıca, kamu kurumları ve özel kurumlar, kâr amaçları, çalışma koşulları, yetki ve sorumluluk, siyasal yapı gibi faktörler açısından birbirinden çok farklı nitelikler göstermektedirler. Ayrıca kamu ve özel kurumlar; çevresel şartlardaki farklılıklar, çevre ve kurumlar arasındaki ilişkiler, baskılar, etki alanı, örgütsel faktörlerdeki farklılıklar, otorite ilişkileri, performans kriterleri açısından da önemli farklılıklar göstermektedirler. Buna rağmen kamu yönetimi ve özel yönetim alanında benzer bilgiler, yöntemler ve teknikler kullanılmaktadır. Sonuç olarak yönetimin temel unsurları kamu yönetimi açısından da özel yönetim açısından da değişmemektedir.

Yönetimin sürecinin temel ilkeleri şu şekilde sıralanabilir:
• Planlama
• Örgütlenme
• Yönlendirme
• Koordinasyon
• Denetim
• Bütçe ve finansman.

Kamu yönetimi kavramı genel olarak yönetiminin bir alt dalı olarak kabul edilmektedir. Kamu yönetimi; kamusal alandaki faaliyetler ile bu faaliyetleri yürüten örgütleri ifade eder. Kamu yönetimi aslında, devletin genel kuralları, politikaları ve yasalarının uygulama süreci olarak tanımlanabilir. Kamu yönetimi bir bilim dalı olarak kamu bürokrasisini ve halkla olan ilişkilerini geliştirmeye yönelik bir disiplindir. Kamu yönetimi ile siyasal organlarca belirlenen kamu politikalarının yürütülmesi süreçleri yönetilmektedir. Kamu yönetimi; kamusal politikaların yürütülebilmesi için gerekli bireysel ve grup olarak çabaların bir araya getirilmesi olarak da görülebilir. Bu tanımlardaki ortak unsurlar dikkate alınarak işlevsel bir kavram olarak kamu yönetimi; yasaların öngördüğü işler ile kamu politikası kararlarını uygulamakla ilgili süreçler ve faaliyetler olarak tanımlanabilir. Yapısal bir kavram olarak kamu yönetimi ise devletin yürütmeye ilişkin kolunun örgütsel görünümünü yansıtır. Bu anlamda kamu yönetimi siyasi organların yürütmeye ilişkin koludur. Devlet ve toplum düzeninin varlığı ve sürekliliği her şeyden önce kamu yönetiminin kesintisiz işlemesine bağlıdır.

Kamu yönetiminin en temel fonksiyonu, ülkenin gelişmesini yönlendirmek, planlamak ve temel politikaları belirleyerek yönetmektir. Kamu yönetiminin faaliyetleri; yasama, yürütme ve yargı faaliyetleri olarak üç grupta toplanmaktadır. Kamu kurumları tarafından gerçekleştirilecek kamu hizmetleri kamu yönetimi tarafından gerçekleştirilecek temel görevlerden biridir.

Yürütme Faaliyeti, kamu hizmetlerinin sunulması veya toplumun düzeni ve ihtiyaçlarının karşılanması için gerekli olan faaliyetlere verilen isimdir.

Kamu yönetimi, çeşitli unsurlardan meydana gelir. Kamu yönetiminin temel unsurları aşağıdaki şekilde sıralanabilir:

• Halk: Bir ülkede yaşayan tüm bireylerden oluşur.
• Örgüt: Devletin işlerini ve görevlerini yerine getirmek için kullandığı araçtır. Kamu
  yönetiminde gerçekleştirilecek hizmetin türüne göre, merkezî ve yerel düzeyde olmak üzere oluşturulur.
• Kamu politikası: Toplumsal sorunların tanımlanması ve bunların çözümlerinin belirlenmesidir.
• Norm düzeni: Bir ülkede anayasa, kanunlar, tüzükler, yönetmelikler ve idari kararlar ile bunlara ilişkin yargı kararları ve içtihatlardır.
• Mali kaynak: Kamu yönetiminde gerçekleştirilecek hizmetlerin düzeyi mali kaynaklara bağlıdır. Bu nedenle kamu yöneticileri mevcut kaynakların arttırılması ve bu kaynakların etkin ve verimli bir şekilde kullanılmasıyla ilgilenmektedir.
• Kamu görevlileri: Kamu yönetimini gerçekleştiren personeldir.

Kamu kurumlarının temel amaçları kamu hizmetlerinin gerçekleştirilmesinin sağlanmasıdır. Bu hizmetler yürütülürken siyasal iktidarın belirlediği kurallara göre ve kamu yararına göre davranmak kamu kurumlarının temel amacı olmalıdır. Kamu kurum ve kuruluşları devletin yapısal yönünü meydana getirmektedir. Aslında kamu kurumları kamu yönetimi çerçevesinde belirlenmiş politikaların hayata geçirilebilmesi için oluşturulmuş örgütlerdir

Kamu mali yönetiminde örgütlenmenin iki temel amacı bulunmaktadır. Bu amaçlardan birincisi, devletin üstlendiği görev ve fonksiyonların verimli ve etkin bir şekilde yürütülmesini sağlamaktır. Bunun için yetki ve görevlerin kurumlar arasında tekrarlara yol açmayacak şekilde düzenlenmesi gerekmektedir. Örgütlenmenin ikinci amacı, yönetim birimlerinin siyasal ve yargısal yönden denetlenmesini sağlamak için yetki ve sorumluluk alanlarının belirlenmesidir.

Kamu hizmetleri kamu yönetimi çerçevesinde dört temel ilke ile gerçekleştirilmektedir: 
• Süreklilik ilkesi
• Değişkenlik ve uyum ilkesi
• Eşitlik ilkesi
• Tarafsızlık ilkesi

Süreklilik ilkesi,  kamu hizmetinin sürekli ve düzenli biçimde ya da kesintisiz görülmesi anlamına gelmektedir.

Değişkenlik ve uyum ilkesi, kamu hizmetinin değişen koşullara ve kamunun ihtiyaçlarına uyumlu biçimde görülmesi anlamına gelmektedir.

Eşitlik ilkesi, kamu hizmetinin eşit durumda olanlara eşit, farklı durumda olanlara farklı biçimde sunulması anlamına gelmektedir.

Tarafsızlık ilkesi, kamu hizmetinin kişiler arasında ayrımcılık yapmadan sunulması anlamına gelmektedir.

Mali ya da parasal yönetim, kamu yönetiminin en önemli konularından birisidir. Kamu mali yönetimi belirlenmiş amaçların gerçekleştirilebilmesi için gerekli olacak gelirlerin toplanması ve giderlerin yapılması konuları açısından çok önemlidir. Kamu mali yönetiminde sağlanan başarı, hem gelirlerin toplanmasında hem de giderlerin yapılmasında etkinliği ve verimliliği arttıracaktır. Bu anlamda kamu mali yönetimini; kamu gereksinmelerinden doğan hizmetlerin yapılabilmesi amacıyla gelirlerin toplanması ve gerekli yerlere harcanması için devletin yaptığı işlemler olarak tanımlayabiliriz.

Kamu mali yönetimi şu konuları kapsamaktadır:
• Gelirlerin yönetimi,
• Giderlerin yönetimi,
• Borç yönetimi,
• Mali sorumluluk, hesapların tutulması ve
denetlenmesi,
• Devlet taşınmazlarının yönetimi,
• Ekonomik ve mali politikaların belirlenmesi ve
• Bütçe sürecinin yönetilmesi 

Kamusal faaliyetlerin finansmanında devletlerin elinde çok çeşitli finansman araçları bulunmaktadır. Kamu gelirleri, devletin ve diğer kamu kuruluşlarının, kamu hizmetlerini karşılamak amacıyla kanuna dayanarak çeşitli kaynaklardan elde ettikleri gelirlerdir. Bu
gelirler ile devlet, mal ve hizmetleri satın alır ve bunlarla kamusal hizmeti gerçekleştirir. Kamu gelirleri devletin egemenlik gücüne dayanılarak değişik kaynaklardan elde edilir. Devletin finansman kaynakları; vergiler, harçlar, resimler, şerefiyeler, parafiskal gelirler, mülk ve teşebbüs gelirleri, para işlemlerinden sağlanan gelirler, bağışlar, para ve vergi cezalarından ve borçlanma gelirlerinden oluşmaktadır.

Devletlerin sözü edilen gelir kaynaklarının etkili yönetilmesi gerekmektedir. Ayrıca, kamu harcamalarını karşılayabilecek düzeyde ve adil bir şekilde yönetilmeleri de kamu mali yönetiminin temel amaçlarındandır.

Klasik devlet anlayışından modern devlet anlayışına geçişle birlikte, devlete düşen görevler önemli ölçüde artmış ve artık devletler, sunmuş oldukları temel nitelikteki hizmetlerin yanında ekonomik ve sosyal hayatta birtakım ilave görevler üstlenmişlerdir. Bu artan görevler sonucunda da kamu harcamalarında büyük artışlar görülmüştür. Bütçe süreçlerinin önemli bir bölümü giderlerle ilgili işlemleri kapsamaktadır.

Zaman içerisinde yaşanan ekonomik gelişmelerin de etkisi ile borçlanmanın da devlet gelirleri içindeki önemi artmış ve neredeyse vergilemenin alternatifi konumuna gelmiştir. Son yıllarda hemen hemen tüm ülkelerde devlet borçlarının sürekli olarak ve hızla arttığı gözlenmektedir. Günümüzde devletler, kamusal faaliyetleri finanse etmek amacıyla ek kaynağa ihtiyaç duydukları zaman, borçlanmayı vergilemeye bir alternatif olarak görmektedirler. Ülkeleri bu duruma iten en önemli neden kamu harcamalarının giderek artması ve bunları karşılayacak vergi kaynaklarının sınırlı duruma gelmesidir. Borçlanmanın ekonomi üzerinde yarattığı etkiler düşünüldüğünde devletin borçlanma politikasını etkin bir şekilde yürütmesi gerektiği açıktır. Bu anlamda borç yönetimi politikası da kamu mali yönetimi içerisinde ele alınmaktadır.

Mali sorumluluğun temel ilkesi gelirlerin toplanması ve giderlerin yapılmasında yasal bir dayanak olması gerektiğidir. Gider ve gelirlerle ilgili kayıtların tutulması, bu konudaki sorumluların açık ve net bir şekilde belirlenmesi, her kamu kuruluşu için muhasebe sistemi oluşturulması ve mali sorumluların belirlenmesi kamu mali yönetiminin önemli aşamalarıdır. Ayrıca hesapların denetiminin de etkin bir şekilde çeşitli açılardan yapılması gerekmektedir.

Kamu idarelerinin mülkiyetlerindeki taşınmazların ve Hazineye ait taşınmazlar ile Devletin hüküm ve tasarrufu altındaki yerlerle ilgili her tür işlem de kamu mali yönetiminin kapsamına girmektedir. Bu konuda gerçekleştirilecek işlemlerinin usul ve esaslarının belirlenmesi gerekmektedir.

Bütçe hazırlığı temelde ulusal maliye politikası ve belirlenen hedefler doğrultusunda şekillenmektedir. Mali politikalar siyasal iktidar tarafından belirlenmektedir. Bu politikaların belirlenmesinde kamu mali yönetiminin örgütleri etkin şekilde yer almaktadırlar. Ulusal kalkınma planları aslında kamu mali yönetiminin görevlerini belirleyen temel belgelerdir. Bunun yanında ülkemizde hazırlanan Orta Vadeli Program ve Orta Vadeli Mali Planlar da bütçeye ve kamu mali yönetimine şekil veren temel politika metinleridir.

Günümüzde devletlerin yürüttüğü hizmetler nitelik yönünden değişmiş, bu hizmetler için yapılan kamu harcamalarının miktarı da artmıştır. Buna bağlı olarak devletlerin örgütsel yapıları büyümüş ve işleyişleri daha karmaşık hâle gelmiştir. Kamu kurum ve kuruluşlarında çalışanların sayısı artmış ve devlet bütçeleri büyümüştür. Bütün bu değişimler kamu mali yönetimini de önemli ölçüde etkilemiştir. Dünyada yaşanmakta olan teknolojik, ekonomik, toplumsal, yönetsel ve kültürel değişim özellikle geleneksel yönetim anlayışında ve klasik bürokratik örgütlenmede köklü bir yeniden yapılanmayı gündeme getirmiştir. Son yıllarda yaşanan ekonomik şartlardaki önemli değişiklikler sebebiyle uluslararası kamu yönetimi bilimi çok önemli değişimler geçirmektedir. Bu değişimler hem kamu yönetimini bilimin kavramsal yapısında hem de kamu yönetiminin uygulamalarında yaşanmaktadır.

Gelişen teknoloji ile birlikte, kamu yönetiminde çabuk hareket etme, hızlı karar alma, yönetime dinamik ve daha esnek bir yapı kazandırma, değişen ve gelişen koşulların ortaya çıkardığı toplumsal taleplerin karşılanması amacına yönelik bir kamu mali yönetimi oluşturmak da artık yönetimin temel amaçları arasına girmiştir.

Bugüne kadarki uluslararası deneyimler ışığında, kamu yönetimi reformu programlarının başarıya ulaşabilmesi için gerekli başlıca ön koşullar genellikle şöyle sıralanmaktadır:

• Yüksek düzeyde siyasal kararlılık,
• Reform hedeflerinin açıklıkla tanımlanmış olması ve hedeflere yönelik gerçekçi stratejilerin oluşturulması,
• Reform programına geniş tabanlı bir toplumsal desteğin elde edilmesi, yalnızca siyasi liderlerin değil, üst düzey bürokrasinin, kamu personelinin, sivil toplumun ve özel sektörün de desteğinin alınması,
• Kamu görevlilerinin, katılımcı ve yönetişim kurumları ve süreçlerinin oluşturulmasına katkıda bulunmalarını ve yükümlülüklerini tarafsızlıkla yerine getirmelerini destekleyici özendiricilerin sağlanması,
• Kamu hizmeti kullanıcılarının gereksinmelerine duyarlılık ve kullanıcı odaklı yaklaşımlar oluşturulması

Yeni kamu mali yönetiminde öne çıkan ilkeler şunlardır:
• Saydamlık,
• Hesap verilebilirlik,
• Stratejik planlama,
• Yönetişim,
• Verimlilik ve etkinlik,
• Etik ve dürüstlük, olarak sıralanabilir.

Hesap verilebilirlik: Bir kurumdaki görevlilerin, yetki ve sorumluluklarının kullanılmasına
ilişkin olarak, ilgili kişilerin karşı cevap verebilir olma, bunlara yönelik eleştiri ve talepleri dikkate alarak bu yönde hareket etme ve bir başarısızlık, yetersizlik ya da hilekârlık durumunda sorumluluğu üzerine alma gerekliliğidir. Hesap verilebilirlik, yönetimde alınan kararları, yapılan işleri ve harcamaları açıklama, nedenlerini izah etme ve gerekçelendirme zorunluluğu olarak tanımlanabilir.

Yönetişim kavramı, toplum devlet ilişkilerinde karşılıklı etkileşime dayalı yeni bir yönetim tarzını ifade etmektedir.

Yönetişim kavramı, devletler bakımından daha fazla şeffaflığın sağlanması, sorumluluk, etkinlik, tarafsızlık ve katılım gibi konuları kapsamaktadır. Bu anlamda yönetişimin temel ilkeleri şöyle sıralanabilir:

• Tutarlılık (öngörülebilirlik),
• Sorumluluk,
• Hesap verebilirlik,
• Adillik,
• Saydamlık,
• Katılımcılık,
• Etkinlik,
• Hukuka bağlılık

Katılımcılık, devletin politika oluşturma, uygulama ve denetleme sürecine vatandaşların ve sivil toplum örgütlerinin dahil olmasını anlatan bir kavramdır.

Katılımcılık temelinde gerçekleştirilen kamu yönetimi anlayışı toplumun güven ve desteğini sağlayan etkin ve sorumlu bir devletin oluşturulması sonucunu doğuracaktır. Çünkü toplumun güven ve desteği yöneten ve yönetilenler arasında oluşturulacak doğrudan bağlantıları gerekli kılmaktadır.

Katılımcılığın kamu mali yönetimine sağladığı katkıları şu şekilde özetleyebiliriz:

• Kamu gücünün kötüye kullanılmasını önler,
• Vatandaşlar söz sahibi oldukları düzenlemeleri daha olumlu karşılar,
• Kamunun düzenlemelerine olan uyum artar,
• Vatandaşların fikirleri hizmetlere yansır,
• Vatandaşların fikirleri ile ilgili gerçek veriler elde edilebilir,
• Vatandaşların devlete olan güvenleri artar,
• Saydamlık güçlenir,
• Tüm taraflar arasında ortak bir dil oluşur.

Tutarlılık: Verilen kararların gerek birbirleriyle gerekse zaman içerisinde uyumlu olması, devletin yapacağı düzenlemelerin öngörülebilir olması ve vatandaşların güven duyacakları bir ortamda ileriye yönelik gelişim yatırımlarını gerçekleştirmeleridir.

Kamu yönetiminde etik davranış ilkeleri şu şekilde sıralanabilir:

• Kamu hizmeti bilinci
• Halka hizmet bilinci
• Hizmet standartlarına uyma
• Amaç ve misyona bağlılık
• Dürüstlük ve tarafsızlık
• Saygınlık ve güven
• Nezaket ve saygı
• Yetkili makamlara bildirim
• Yetkilerin kötüye kullanılmaması
• Hediye alma yasağı
• İsraftan kaçınma
• Gerçek dışı beyandan kaçınma
• Bilgi verme ve saydamlık
• Mal bildiriminde bulunma