KARAR MODELLERİ Dersi Belirsizlik Ortamında Karar soru cevapları:

Dolayısıyla doğal durumların ortaya çıkma olasılıklarının bilinmediği karar verme durumu; belirsizlik ortamında karar verme olarak tanımlanır.

PLUNGER tarafından geliştirilen bu ölçüt, iyimser bir tutuma sahip karar vericinin yaklaşımını yansıtır.

Bu ölçüte göre karar verici her zaman şanslı olduğu ve gelecekte ortaya çıkabilecek doğal durumlar içinden hep en iyisi ile karşılaşacağı varsayımı ile hareket eder. İyimserlik ölçütü yaklaşımında, karar verici hangi karar alternatifini seçerse seçsin, strateji tablosunun satırlarında yer alan her karar alternatifinin en yüksek kazanç veya en düşük maliyet değerleri ile karşı karşıya kalacağını düşünür. Her karar alternatifinin en uygun değerlerinden de en büyük kazanç veya en küçük maliyete sahip kararın kendisi için geçerli olacağını kabul eder. İyimserlik ölçütünde karar verici, kazanç yapılı problemlerde “kazanabileceğim en büyük kazançlardan en büyüğünü seçerim” felsefesi ile hareket ederken maliyet yapılı problemlerde “ortaya çıkabilecek en küçük maliyetlerden en küçüğünü seçerim” felsefesi ile hareket etmektedir.

Öncelikle her karar alternatifi için strateji tablosunun satırlarında yer alan en büyük değerleri belirler. Daha sonra, belirlenen bu değerler içinden en büyük değere sahip karar alternatifi en iyi karar olarak seçilir.

WALD tarafından önerilen bu ölçütte karar verici kötümser bir yapıya sahip olup hangi stratejiyi seçerse seçsin kendisi için en kötü sonucu verecek doğal durumun gerçekleşeceğine inanır ve bu inançla karar verir. Her ne olursa olsun “benim için hep kötü durumlar ortaya çıkar” felsefesini benimseyen karar vericilerin uyguladığı bir tekniktir. Kötümserlik ölçütü yaklaşımında karar verici hangi karar alternatifini seçerse seçsin, strateji tablosunun satırlarında yer alan her bir karar alternatifinin en düşük kazanç veya en yüksek maliyet değerleri ile karşı karşıya kalacağını düşünür. Kötümserlik ölçütünde karar verici, kazanç yapılı problemlerde “kazanabileceğim en küçük kazançlardan en büyüğünü seçerim” felsefesi ile hareket ederken maliyet yapılı problemlerde “ortaya çıkabilecek en büyük maliyetlerden en küçüğünü seçerim” felsefesi ile hareket etmektedir.

Belirsizlik ortamında karar vermede iyimserlik ve kötümserlik iki uç durum olarak karşımıza çıkmaktadır. HURWICZ, karar probleminin doğasına ve karar vericinin içinde bulunduğu psikolojik duruma ilişkin daha esnek davranması amacı ile iyimserlik ve kötümserlik ölçütlerini bir arada kullanmasına imkan tanıyan bir ölçüt önermiştir. Uzlaşma olarak tanınan bu ölçütte, karar vericinin iyimserlik düzeyini belirten bir katsayıdan yararlanılır.

Eş olasılık ölçütünde, karar verme durumunda olan karar verici, ortaya çıkabilecek olayların eşit
şansa sahip olduğu varsayımı ile hareket eder.

İyimserlik ölçütü, Kötümserlik ölçütü, Uzlaşma ölçütü, Eş olasılık ölçütü

Kötümserlik ölçütünde “benim için hep kötü durumlar ortaya çıkar” felsefesi benimsenir.

İyimserlik ölçütünde her ne olursa olsun “benim için hep en iyi durumlar ortaya çıkar” felsefesi benimsenir.

HURWICZ

WALD

PLUNGER

LAPLACE

Doğal durumların ortaya çıkışlarına ilişkin karar vericinin herhangi bir olasılık değerine sahip olmadığı duruma belirsizlik denir.

İYİMSERLİK ÖLÇÜTÜ

Uzlaşma ölçütünde, karar vericinin iyimserlik düzeyini belirten bir katsayıdan yararlanılır.

Belirsizlik ortamında, karar verici karşı karşıya kaldığı karar probleminde hangi seçeneklere sahip olduğunu ve bu seçenekler seçildiğinde hangi doğal durumlarla karşılaşabileceğini bilir. Ama her seçenekte karşılaşabileceği doğal durumların ortaya çıkma olasılıklarını bilemez.

İyimserlik ölçütüne göre karar verici kazanç yapılı bir problem ile karşı karşıya ise, öncelikle her karar alternatifi için strateji tablosunun satırlarında yer alan en büyük değerleri belirler. 

Karar verme durumunun karmaşık olma nedeni, karar vericinin karar problemiyle ilgili kontrol edemediği değişkenlerin belirsizlik durumudur.