MAKRO İKTİSAT Dersi DENGE MİLLİ GELİRİ: IS-LM VE IS-LM-BP ANALİZİ soru cevapları:
Toplam 42 Soru & Cevap#1
SORU: IS eğrisi nedir?
CEVAP: Gerçekte yatırımlar otonom olmayıp faiz oranının bir fonksiyonudur. Buna göre, planlanan yatırımları tasarrufa eşitleyen faiz oranları ile gelir seviyelerinin bileşimini gösteren bir eğri mal piyasasında olası denge noktalarını ortaya koyacaktır ki bu eğri IS eğrisidir. Yani IS eğrisi mal piyasasının dengede olduğu gelir ve faiz oranı bileşimlerinin geometrik yeridir.
#2
SORU: IS eğrisinin faiz ve çoğaltan katsayısı arasındaki ilişkileri nelerdir? Açıklayınız.
CEVAP: IS eğrisinin dik veya yatık oluşu yatırımların faiz oranına duyarlılığına (b) ve çoğaltan katsayısına (a) bağlıdır. Yatırımların faiz oranına duyarlılığı arttıkça, çoğaltan büyüdükçe IS yatıklaşır. Yatırımların faiz oranına duyarlılığı azaldıkça ve çoğaltan küçüldükçe IS dikleşir.
#3
SORU: Is eğrisinde kaymalara neden olan faktörler nelerdir?
CEVAP: • Kamu Harcamaları • Transfer Harcamaları • Otonom Tüketim • Otonom Yatırım • Otonom Vergilerdeki Azalma • Daraltıcı Maliye Politikası • Vergi Oranı • Çoğaltan Katsayısı • Ekonomideki Olumlu veya Olumsuz Etkiler
#4
SORU: IS eğrisini sola kaydıran faktörler nelerdir?
CEVAP: Daraltıcı maliye politikası, olumsuz beklentiler ve olumsuz şoklar IS eğrisini sola kaydırır.
#5
SORU: LM eğrisi nedir?
CEVAP: LM eğrisi, para piyasasının dengede olduğu gelir ve faiz oranı bileşimlerinin geometrik yeridir. Eğri üzerindeki her noktada para arzı, para talebine eşittir.
#6
SORU: Para piyasası denge eğrisi nedir?
CEVAP: Para piyasasının dengede olduğu faiz oranı ve gelir düzeylerinin bileşimini gösteren eğridir.
#7
SORU: LM eğrisinin etkileyen unsurlarınelerdir? Açıklayınız.
CEVAP: LM eğrisi eğimi para talebinin gelir ve faize duyarlılığına bağlıdır. Para talebinin gelire duyarlılığı, k büyüdükçe ve faize duyarlılığı, h azaldıkça LM eğrisi dikleşecektir. Tersi durumda yatıklaşır.
#8
SORU: LM eğrisini sağa kaydıran unsurlar nelerdir?
CEVAP: • Genişletici para politikası sonucu Merkez Bankasının nominal para arzını arttırması. • Reel para arzında artışa neden olacak şekilde genel fiyat düzeyinin düşmesi. • Kredi kartı kullanımının yaygınlaşmasına bağlı olarak para talebinin azalması. • Para ikamesinin yaygınlaşması ile örneğin ödemelerde Dolar ve Euro kullanımının yaygınlaşması ile para talebinin azalması. • Finansal yenilikler olarak yeni finansal ürünlerin piyasaya çıkması sonucu para talebinin azalması. • Elde para tutmaya oranla alternatif varlıkların (hazine bonosu, hisse senedi ve tahvil gibi) risklerinde önemli ölçüde azalma olması sonucunda paraya talebin azalması. • Servetin azalmasından dolayı para talebinin azalması.
#9
SORU: IS’in sağa kayması ekonomide denge faiz oranı ve gelir düzeyi nasıl etkilenir?
CEVAP: IS’in sağa kayması ekonomide denge faiz oranı ve gelir düzeyini yükseltmektedir.
#10
SORU: Ekonomi, IS eğrisinin sağında veya solunda bir noktada iken mal piyasasının dengeye gelmesi için ne yapılmalıdır?
CEVAP: Ekonomi, IS eğrisinin solunda bir noktada iken mal piyasasının dengeye gelmesi için, ya faiz oranı yükseltilerek toplam talep azaltılmalı ya da hasıla düzeyi (toplam arz) artmalıdır. Buna karşılık, IS eğrisinin sağında iken mal piyasasının dengeye gelmesi için ya faiz oranı düşürülerek talep artırılmalı ya da hasıla düzeyi düşürülmelidir.
#11
SORU: Ekonomi, LM eğrisinin sağında veya solunda bir noktada iken para piyasasının dengeye gelmesi için ne yapılmalıdır?
CEVAP: Ekonomi LM eğrisinin solunda bir noktada iken para piyasasının dengeye gelmesi için ya faiz oranı düşmeli ya da gelir düzeyi yükselmelidir. Buna karşılık, LM eğrisinin sağında iken para piyasasında dengenin sağlanması için ise ya faiz oranı yükselmeli ya da gelir düzeyi düşmelidir.
#12
SORU: Para arzında veya para talebindeki fazlalıklar nasıl ortadan kaldırılabilir?
CEVAP: Para arzında bir fazlalık, tahvil alımının hızlandırılması ile faiz oranları düşürülerek giderilebilir. Para talebinde bir fazlalık ise tahvil satışı ile faiz oranları yükseltilerek kolayca giderilir.
#13
SORU: Merkez bankasının tahvil alıp satması para arzını nasıl etkiler?
CEVAP: MB’nın tahvil alımı para arzını artırır. MB’nın tahvil alması tahvil fiyatlarını yükseltir ve faiz oranlarını düşürür ki bu arada para arzı artmış olur. MB’nın tahvil satması ise para arzını azaltan bir işlemdir.
#14
SORU: Likidite tuzağı nedir?
CEVAP: Likidite tuzağında, insanlar, piyasada geçerli olan faiz oranında arz edilen paranın tümünü elde tutmaya hazırdır. Bu LM eğrisinin yatay olduğu ve para miktarındaki değişmelerin eğride değişme yaratmadığı bir durumu ima eder.
#15
SORU: Para talebinin faize duyarlılığı sıfır ise LM eğrisi nasıldır?
CEVAP: Para talebinin faize duyarlılığı sıfır ise yani para sadece işlem güdüsüyle talep ediliyorsa LM eğrisi diktir.
#16
SORU: İstikrar politikalarının amacı nedir?
CEVAP: İstikrar politikalarının amacı ekonominin istihdam düzeyini arzulanan bir düzeyde tutmak ya da fiyat düzeyinde istikrarı sağlamaktır.
#17
SORU: BP eğrisi nedir?
CEVAP: BP eğrisi ödemeler bilançosundaki hesaplara ilişkin genel dengenin sağlandığını gösteren eğridir.
#18
SORU: İstikrar politikalarının amacı nedir?
CEVAP: İstikrar politikalarının amacı ekonominin istihdam düzeyini arzulanan bir düzeyde tutmak ya da fiyat düzeyinde istikrarı sağlamaktır.
#19
SORU: Esnek kur sistemi nelerdir? Açıklayınız.
CEVAP: Esnek döviz kuru sistemi, serbest piyasa ekonomisinin işleyişine daha uygun bir sistemdir. Bu sistemde ülke parasının dış değeri, tamamen serbest bir şekilde işleyen arz ve talep mekanizması tarafından belirlenmektedir. Esnek kur sisteminde ödemeler bilançosundaki denge otomatik olarak sağlanacak, ex-post olarak bir ödemeler bilançosu dengesizliği görülmeyecektir. Ödemeler bilançosundaki dengeyi sağlamada cari işlemler dengesi aracılığıyla döviz kurlarındaki değişmenin yanında, spekülatif kısa vadeli sermaye hareketleri de dengeleme mekanizmasına katkıda bulunabilecektir.
#20
SORU: Mundell-Fleming modelinde sabit ve esnek döviz kuru sistemleri altında çeşitli politikaların etkileri nelerdir? Açıklayınız.
CEVAP: Makroekonomik politikaların açık ekonomi analizleri Mundell-Fleming modeli çerçevesinde yapılabilir. Tam sermaye hareketliliği ve sabit döviz kurları altında, para otoriteleri hem para arzı hem de döviz kurunu birlikte kontrol edemezler. Bu nedenle bu durumda maliye politikası hayli etkilidir. Esnek döviz kurları ve sermaye hareketliliği altında, para politikası maliye politikasına göre daha etkindir çünkü maliye politikasının genişletici etkileri, ülke parasının değer kazanması nedeniyle yok olmaktadır.
#21
SORU: Mal piyasası dengesini ve dengedeki değişmeler nelerdir? Açıklayınız.
CEVAP: Mal piyasası dengesi IS eğrisi üzerinde sağlanır. Bu eğri üzerinde yatırımlar tasarruflara veya gelir harcamaya eşittir. Bu eğrideki değişmeler, otonom harcamalara, çoğaltana, yatırımların faize duyarlılığına ve beklentilere bağlı olarak gerçekleşir.
#22
SORU: Toplam harcama fonksiyonunun eğimi artarsa, IS eğrisinin eğimi bundan nasıl etkilenir?
CEVAP: IS yatıklaşır.
#23
SORU:
Otonom harcamalar nelerden oluşur?
CEVAP:
Otonom harcamalar otonom tüketim, (C), otonom yatırım, (I) ve kamu harcamaları (G) ile transferlerden (TR) oluşuyordu.
#24
SORU:
IS eğrisi hangi durumda yatıklaşabilir?
CEVAP:
Yatırımların faiz oranına duyarlılığı arttıkça, çoğaltan büyüdükçe IS yatıklaşır.
#25
SORU:
IS eğrisi hangi durumda dikleşebilir?
CEVAP:
Yatırımların faiz oranına duyarlılığı azaldıkça ve çoğaltan küçüldükçe IS dikleşir.
#26
SORU:
IS eğrisinin eğimi hangi öğelere bağlıdır?
CEVAP:
IS eğrisinin dik veya yatık oluşu yatırımların faiz oranına duyarlılığına (b) ve çoğaltan katsayısına (?) bağlıdır.
#27
SORU:
Neler IS eğrisini sola kaydırabilir?
CEVAP:
Daraltıcı maliye politikası, olumsuz beklentiler ve olumsuz şoklar IS eğrisini sola kaydıracaktır.
#28
SORU:
LM eğrisinin eğimi neye bağlıdır?
CEVAP:
LM eğrisi eğimi para talebinin gelir ve faize duyarlılığına bağlıdır.
#29
SORU:
LM eğrisi hangi durumda dikleşir?
CEVAP:
Para talebinin gelire duyarlılığı, k büyüdükçe ve faize duyarlılığı, h azaldıkça LM eğrisi dikleşecektir.
#30
SORU:
Genişletici para politikası sonucu LM nasıl değişir?
CEVAP:
Genişletici para politikası sonucu Merkez Bankasının nominal para arzını arttırması LM eğrisini sağa kaydıran etkenler arasındadır.
#31
SORU:
Likidite tuzağı nedir?
CEVAP:
Likidite tuzağında, insanlar, piyasada geçerli olan faiz oranında arz edilen paranın
tümünü elde tutmaya hazırdır. Faiz oranlarının düşebileceği en alt düzeye düşmüş olması durumunda -ki bu faiz oranı sıfır veya herkesin daha aşağı düşmeyeceğine inandığı sıfıra yakın bir orandır- para arzının artması, insanları tahvil alımına yöneltmeyeceği için, tahvil fiyatlarının düşeceği beklentisi oluşacak ve para elde tutulacaktır. Bu durumda para arzı
artışı faiz oranlarını etkileyemediğinden, toplam harcamalar (özellikle yatırımlar) da etkilenmeyecek ve gelir düzeyi değişmeden kalacaktır.
#32
SORU:
Dışlama (crowing out) nedir?
CEVAP:
Dışlama kamu harcamalarındaki artış veya vergi indirimi biçiminde uygulanan maliye
politikasının faiz oranını yükseltmesi nedeniyle özel harcama bileşenlerini azaltmasıdır.
#33
SORU:
BP eğrisi neyi gösterir?
CEVAP:
BP eğrisi ödemeler bilançosundaki hesaplara ilişkin genel dengenin sağlandığını gösteren
eğridir.
#34
SORU:
Esnek döviz kurları ve sermaye hareketliliği altında hangi politaka daha etkindir?
CEVAP:
Esnek döviz kurları ve sermaye hareketliliği altında, para politikası maliye politikasına göre daha etkindir çünkü maliye politikasının genişletici etkileri, ülke parasının değer kazanması nedeniyle yok olmaktadır.
#35
SORU:
Tam sermaye hareketliliği ve sabit döviz kurları altında hangi politika etkindir?
CEVAP:
Tam sermaye hareketliliği ve sabit döviz kurları altında, para otoriteleri hem para arzı hem de
döviz kurunu birlikte kontrol edemezler. Bu nedenle bu durumda maliye politikası hayli etkilidir.
#36
SORU:
Sermaye hareketliliğinin tam olması nedir?
CEVAP:
Sermaye hareketliliğinin tam olması, ülkede ihraç edilen ve o ülkenin servetinin bir kısmını oluşturan menkul değerlerle (her tür senetlerle) yabancı ülkelerdeki menkul değerler arasında ikamenin tam olması koşuluyla gerçekleşir.
#37
SORU:
Sermaye hareketliliğinin tam olması durumunda BP eğrisi nasıl olur?
CEVAP:
Sermaye hareketliliğinin tam olması durumu, BP eğrisinin yatay olmasına yol açacaktır. Bunun anlamı, ödemeler dengesinin faiz oranına sonsuz duyarlı olmasıdır.
#38
SORU:
Sermaye hareketlerinin yasak olması durumunda BP eğrisi nasıl olur?
CEVAP:
Sermaye hareketlerinin yasak olması durumunda ise BP eğrisi düşey bir doğru hâlini alır.
#39
SORU:
LM eğrisinin yatay bölgesinin özellikleri nelerdir?
CEVAP:
LM eğrisinin yatay bölgesinde para talebi faiz oranına karşı sonsuz esnektir ki burada paranın sadece spekülatif amaçlı talep edildiği varsayılmaktadır ve para miktarındaki değişmeler
faiz oranlarını etkilemez; bu bölgede yalnızca maliye politikası etkilidir.
#40
SORU:
LM eğrisi düşey eksene paralel olduğu durumun özelliklleri nelerdir?
CEVAP:
Klasik aralık veya uç paracı durumda LM eğrisi düşey eksene paraleldir ki burada para sadece muamele güdüsüyle talep edilmekte ve para talebi faize duyarsız olmaktadır; dolayısıyla bu bölgede sadece para politikası etkilidir.
#41
SORU:
Hem IS eğrisi hem de LM eğrisi sağa kayarsa ne olur?
CEVAP:
IS ve LM eğrilerinden her iki eğrinin de birlikte sağa kayması durumunda gelir düzeyi artarken faiz oranının ne olacağı eğrilerin eğimlerine ve kaymaların büyüklüğüne bağlıdır.
#42
SORU:
Para talebinin artması durumunda LM eğrisine ne olur?
CEVAP:
Para talebinin artması LM eğrisinin sola kaymasına neden olan etkenlerdendir.