Sosyolojiye Giriş Final 30. Deneme Sınavı

Toplumsal değişme, nüfusun artması veya azalması, gençleşmesi veya yaşlanması, göç alması veya göç vermesi gibi demografik nedenlerle de meydana gelir. Diğer bir deyişle nüfusun büyüklüğünde ve kompozisyonunda meydana gelen değişmeler toplumsal değişmenin nedenleri arasındadır. Doğru cevap E'dir.

Norm

Sağduyu ile sosyolojinin insan deneyimlerini ele alışları arasındaki fark, konuyu ele alış biçiminden ve bakış açısından kaynaklanır. Bu farklılıkları dört başlıkta özetlemek mümkündür:

Sistemli gözlemlere dayanma ve sorumlu konuşma,

İnsan gerçekliğine anlam verme biçimi,

Bildik olanı bilmedikleştirme,

Yargı oluşturmak için materyalin çıkarıldığı alanın büyüklüğüdür.

Ölçüm aracı geliştirme: Bu aşamada araştırma probleminde sorulan soruyu cevaplamak için örneklemden gereken bilgilerin nasıl edinileceği tasarlanır ve veri toplamak için deney tasarımı, anket formları ya da görüşme formları gibi ölçüm araçları geliştirilir. Doğru cevap D seçeneğidir.

Kavrama ilişkin çeşitli yaklaşımlar ve çok sayıda farklı tanım olduğu hâlde, Parekh’in (2000: 184) kültür tanımı bu aşamada bizim için yararlıdır: “Kültür, tarih içerisinde yaratılan bir anlam ve önem sistemi, ya da başka bir deyişle, bir grup insanın bireysel ve toplu yaşamlarını anlamada, düzenlemede ve yapılandırmada kullandıkları bir inançlar ve adetler sistemidir. İnsan yaşamını anlamanın ve düzenlemenin bir yoludur.”

Anomi, temel olarak sosyal düzenin işlememesi, bozulması durumunda ortaya çıkan bir normsuzluk ve kuralsızlık durumunu ifade eder. Kişisel zihinsel bir duruma değil sosyal bir duruma ilişkindir. Bireysel çıkarlarla ortak kültürel bilinç arasındaki gerilimden kaynaklanır. Doğru cevap B'dir. 

Bir bilimsel disipline, bilim topluluğuna belirli bir süre için model oluşturan ve topluluğun üyeleri tarafından yaygın olarak kabul edilen kuramsal çerçeveye paradigma denilmektedir. Doğru cevap B'dir.

Biyolojik yaklaşımlar sapmaya ve suça ilişkin olarak bazı bireylerin sapmaya ve suça genetik olarak daha eğilimli olduklarını savunur. Doğru cevap E’dir

Dine Sosyal Psikolojik Yaklaşım’ın öncüsü olan Max Weber dini tanımlamamış ancak “teodise olarak din” diye adlandırılan yaklaşımı çerçevesinde dinlerin vaatlerini ayrıntılı olarak ele almış ve dinsel etik ve ekonomik yaşam arasındaki ilişkiyi incelemiştir. Dünya Dinlerinin Sosyal Psikolojisi adlı eserinde ise, dört rasyonel teodise türü ortaya koymaktadır. Bunlar bu dünyada telafi sözü, bir “öte”de telafi sözü, düalizm ve karma doktrinidir.

Paternalizm, baba ile çocuk arasındaki ilişkiye benzer bir biçimde siyasal gücün vatandaşları adına karar alabilme yetisidir. Paternalist bir toplumda erkek egemenliği vardır; bu egemenlik erkeklerin simgesel koruyucu, müsamahasız yargıç ve güçlü kişi olarak babalık rollerine dayanmaktadır. Paternalizm daha çok otoriter rejimlerde ya da demokrasi kültürünün çokça yerleşemediği toplumlarda görülebilen bir özelliktir. Doğru yanıt D seçeneğidir.

Murdock için aile çok işlevli, indirgenemez ve kaçınılmaz bir toplumsal kurumdur. Bu işlevler (a) cinsel işlev, (b) yeniden üretim işlevi, (c) ekonomik işlev ve (d) eğitim işlevidir.

Kültürel yeniden üretim kavramı, 20. yüzyılın önemli kuramcılarından Pierre Bourdieu (1930-2002) tarafından üretilmiştir. Bu kavram, egemen sınıfın kültürünün eğitim sistemi yoluyla nesilden nesile aktarılması sürecini ifade eder. Doğru cevap C’dir.

Hukuk sosyolojisi isim babası İbn Haldun değil İtalyan hukukçusu D. Anzilotti’dir. Doğru cevap E’dir.

Ahlâk kuralları: Davranışı etkileyen, geliştiren ve daha iyi duruma getiren düşünceler ahlâk kapsamına girer (Dewey, 1976: 117). Dar anlamıyla ahlâk, bireyin vicdanının belirli davranışları “doğru” ve “iyi” olarak tanımlarken başvurduğu kurallar bütünüdür. Ahlâk normlarının kontrol aracı vicdandır. Ahlâk ve Hukuk kuralları arasındaki en önemli fark, ahlâk kurallarının dağınık, örgütlenmemiş olmasına karşın hukuk kurallarının sistemli ve örgütlü oluşudur. Bunun yanı sıra ahlâkın yaptırımı vicdan iken, hukukun devlet gücü ile uygulanan maddi ve zorlayıcı yaptırımları vardır. Sosyal normların bir kategorisini oluşturan din kuralları ile ahlâk kuralları arasındaki ilişkiye bakacak olursak, din kurallarının yaptırımı ahlâk kurallarından farklı olarak doğaüstüdür. Ahlâk kuralları dini inançların sürekliliği için yol hazırlarlar ve dinler de doğaüstü yaptırımları ile ahlâk kurallarını desteklerler.Doğru cevap B'dir.

İktidar (power) ya da güç kavramı aslında bir toplumsal ilişkidir. Bozkurt’un tanımlamasına göre “iktidar bir kişinin (ya da grubun), diğerlerinin davranışlarını kontrol etmesini ifade eden bir toplumsal ilişkidir”

Kentleşme, eğitim düzeyi, işgücüne katılım, kişi başına düşen gelir düzeyi gibi çeşitli etkenlerde meydana gelen değişimler Türkiye’de hem genel olarak nüfus yapısını hem de aile yapısını dönüştürmektedir.

Türkiye’de kadınlar için asgari evlenme yaşı 2002’ye kadar 15 iken 2002 yılında Medeni Kanun’da yapılan bir değişiklikle hem kadınlar hem de erkekler için 17’ye yükseltilmiştir. Bununla beraber dini nikah yaparak bu yaşın altında evlenildiği de bilinmektedir. Türkiye Nüfus ve Sağlık Araştırması’nın verilerine göre 2008 yılında 16 yaşındaki kadınların, %3,8’i evlidir. Yasal sınırın altındaki yaşlarda evlenenler olmakla beraber kentleşme ve eğitim düzeyindeki değişimler toplum genelinde ilk evlenme yaşının artmasına neden olmaktadır. 

Paradigma

Avrupa Birliği, Avrupa Ekonomik Topluluğu olarak ortaya çıktığında yalnızca ekonomik anlamda bir ortak pazar yaratma idealine ve ekonomiyi iyileştirme anlayışına dayanmaktayken, günümüzde ekonominin ötesinde, ortak para birimi, ortak anayasa, kimlik ve kültür gibi ulus devlet sınırlarını aşan, Avrupa uluslarını tek  çatı altında birleştirme ideali taşıyan rasyonel bir örgütlenme biçimine dönüşmüştür. Doğru cevap C'dir. 

Hegemonya; bir rejim, sosyal sistem ya da siyasi iktidarın baskıdan çok geniş toplum kesimlerinin ona rıza göstermesi sonucu ortaya çıkan egemenlik biçimine denir. Mevcut iktidar biçimi içselleştiğinde ve doğal-normal görüldüğünde tam bir hegemonyadan söz edilebilir. Bu doğrultuda, kültürel hegemonya geniş halk kesimlerinin egemen sınıf(lar) tarafından kültürel ve ahlaksal olarak yönlendirilmesine işaret eder. Kısaca, kapitalist toplumlarda
hâkimiyetin nasıl sürdürüldüğü sorusuna yönelik olarak Gramsci tarafından geliştirilen hegemonya kavramı, egemen sınıfların bağımlı sınıflar üzerinde
zor ve ikna yöntemleri kullanarak bütünlüklü bir otorite/egemenlik kurulması sürecine işaret eder.  Doğru cevap A'dır.

Toplumsal değişme, toplumun yapısında ve işleyişinde meydana gelen büyük çaplı dönüşümler anlamına gelir. Bu dönüşümler toplumu oluşturan bireylerin davranış, iletişim ve etkileşimlerinde ve ekonomi, aile, siyaset, din gibi toplumsal kurumlarda görülür.