Sosyolojiye Giriş Final 8. Deneme Sınavı

Kültür teriminin yüzden fazla tanımı olsa da genel olarak bu tanımlar üç grupta toplanabilir (Edles, 2002): 1. “Kültürün estetik tanımları” ya da “yüksek kültür olarak kültür” 2. “Kültürün antropolojik tanımları” ya da “bütün bir yaşam tarzı olarak kültür” 3. “Paylaşılan anlam sistemleri olarak kültür”

Hegemonya bir rejim, sosyal sistem ya da siyasi iktidarın baskıdan çok geniş toplum kesimlerinin ona rıza göstermesi sonucu ortaya çıkan egemenlik biçimine denir. Doğru cevap E'dir.

Chicago ekolü, önce genel sosyolojide kent sosyolojisi araştırmalarıyla daha sonra suçbilimde etkili olan ve çevresel yaklaşım olarak da adlandırılan sembolik etkileşimci bir yaklaşımdır. İnsan davranışının genetik ve kişisel etkenlerce değil sosyal ve fiziki çevre tarafından belirlendiğini savunan teoridir.

Genel olarak işlevselci sosyoloji, özel olarak Durkheim, eylem, inanç ve duygu biçimlerinin, yani kültürün failin seçiminden ya da toplumsal dünyayı yorumlamasından çok, toplumsal yapının örgütlenmesinden veya ihtiyaçlardan çıktığını öne sürer. Doğru cevap B’dir.

Kültürel Gecikme kavramı Amerikalı toplumbilimci William Ogburn (1886-1959) tarafından ortaya atılmıştır. Doğru cevap A'dır.

“Kepir” ya da “değişik yapma” olarak da bilinen Berdel, birbirine yakın yaşlarda oğulları ve kızları olan iki ailenin aralarında anlaşarak kızları- nı aileye gelin olarak vermesi ve aynı ailenin kızını gelin olarak alması anlamına gelir. Diğer bir deyişle iki erkeğin birbirlerinin kız kardeşleri ile evlenmesidir.

Popüler kültür de büyük ölçüde kültür endüstrisi ürünlerinden oluşur. Bu anlamda, geniş halk kesimlerinin tüketimi için üretilen ve yaygın olarak tüketilen bir kültürdür.

Sosyoloji, “insanın toplumsal yaşamının, insan grupları ile toplumlarının bilimsel incelemesi”, “modern toplumlarda insan gruplarının ve toplumsal yaşamın sistematik ve planlı olarak çalışılması” veya “insan toplumlarının ve toplumu oluşturan gruplardaki insan davranışının bilimsel olarak incelenmesi” olarak tanımlanabilir. Başka bir deyişle sosyoloji, toplumun, toplumsal etkileşimin, bireyle toplum arasındaki ilişkinin, toplumsal kurumların yapılarının ve birbirleriyle ilişkilerinin bilimsel olarak incelenmesidir.

Sosyoloji makro düzeyde toplumsal kurumların ya da toplumların yapısını ve değişimini, mikro düzeyde grupları, gruplar arasındaki etkileşimi ve toplumsal rolleri inceler. Yüz yüze etkileşim hâlindeki gündelik davranışların incelenmesine genellikle mikrososyoloji, siyasal sistem ya da ekonomik düzen gibi büyük ölçekli toplumsal düzenlerin çözümlenmesine ise makrososyoloji adı verilir.

Doğru cevap A şıkkıdır. Feminizm, cinsiyetleri ne­deniyle dışlanan ve baskı altına alınan kadınların maruz kaldıkları eşitsizliklere ve haksızlıklara karşı verdikleri örgütlü mücadeleyi destekleyen feminist yazarların erkek egemen bilgi sistemine karşı eleşti­rel olarak geliştirdikleri feminist bilgi birikimi ola­rak tanımlanabilir.

Bir rejim, sosyal sistem ya da siyasi iktidarın baskıdan çok geniş toplum kesimlerinin ona rıza göstermesi sonucu ortaya çıkan egemenlik biçimine hegemonya denilmektedir. Doğru cevap D'dir. 

Değerler Toplumda hangi davranışların uygun sayılacağına ilişkin düşüncelerden oluşan inanç, ideal ve standartlardır.

Karizmatik otorite

Toplumun varlıklı kesimlerine mensup bireylerin vergi kaçırma, yasa dışı satışlar, menkul ve gayrimenkul sahtekârlıkları, zimmete para geçirme gibi işledikleri suçlar beyaz yakalı suçlara örnektir. Doğru cevap D'dir. 

Kültürel Determinizm Kültürün değişmez ve çok güçlü, içinde yer alan bireylerin de onun bir nevi esiri olduğu düşüncesidir. Doğru cevap B'dir.

Kötülüğün varlığı ve gerçeği karşısında Tanrı’nın iyilik ve adilliğinin onaylanması “teodise” kavramı ile karşılık bulur. Asetizm ve mistisizm, Weber’in karşılaştırmalı din incelemelerinde kullandığı tipolojiler iken, “hierophany” zihnimizde kutsallık temelli yaptığımız bir sıralamaya işaret eder. Concordat ise din ve devlet arasında birbirinin özerk alanını tanıyan uylaşım anlamına gelmektedir. Doğru cevap B’dir.

Gerek Hıristiyanlık gerekse de İslam din ve seküler yaşam arasında çeşitli gerilim ve çatışma dönemlerine tanıklık ettiler. Hatta yüzyılımızda İran’da bir İslam devrimi yaşandı. Bu devrimin gerçekleşebilmesi İran’ın toplumsal dinamikleriyle ilgili olduğu kadar Şii İslam’ın “Ayetullah” kavramına sahip olmasıyla da ilgilidir. Tanrı’nın işaretlerini okuma yetisine sahip olduğu varsayılan Ayetullah clericus anlamında din adamıdır ve Tanrı adına hüküm verdiği kabul edilir. Sünni İslam hükmü tanrıya bırakmış ve seküler otoriteyi tanımış clericus niteliği olmayan din adamlarından ve din otoritelerinden beslenir. Dini devrim hareketi olumsuz toplumsal sonuçlarına rağmen din sosyolojisi açısından bakıldığında daha yüksek sekülerleşme vaadi taşır. Çünkü dini beklentilerin boşa çıkması dini devrim hareketinin sonunu hazırladığı gibi, karşıt hareketlerin güç kazanmasına da zemin hazırlayabilir. Buradan bakıldığında gerek Osmanlı gerek de Cumhuriyet dönemlerinde Sünni ulemanın din uzmanları olarak hizmet gördüğü ve devlet kurumu içinde yer aldığı modele sahip Türkiye’ye kıyasla İran sekülerleşme bakımından daha büyük potansiyel taşır. Çünkü devletten ayrı bir din adamları sınıfı vardır ve ayırmaya karar verdiklerinde concordat tarzı bir modele sahip olabilirler. Bunun önündeki tek engel “bilinç sekülerleşmesi”dir ve bu tarz sekülerleşme fen bilimlerinin zayıf olduğu toplumlarda hayat bulmaz; İran için sekülerleşme olasılığını zayıflatan faktör de budur. Görüldüğü üzere tek yanlış seçenek B’dir.

Hukuk kurallarının işlevlerini üç ana başlıkta sınıflayabiliriz (Milovanovic, 2003: 14);
1. Baskıcı: Yasalar az ya da çok zorlayıcı olabilirler. Sosyal kontrol sistemlerinde çeşitli düzeylerde fiziki baskı söz konusudur.
2. Kolaylaştırıcı: Yasalar davranışlara ilişkin beklentileri kesinleştirir ve tahmin edilebilir kılar.
3. İdeolojik: Bir inanç sistemi olarak ideoloji hukuk kurallarında yansır, belirli değerlere bağlı olarak ortaya çıkar.

Sorunun doğru yanıtı B şıkkıdır. Bağımlılık okulu, 1960’larda Latin Amerikalı akademisyenlerin azgelişmişliği Latin Amerika perspektifinden açıklama çabalarını içeren bir dizi kurama verilen addır. 

En genel düzeyde toplumlar geleneksel (ya da modernlik öncesi) toplumlar ve modern toplumlar olarak ikiye ayrılır. Modernlik öncesi toplumları da birkaç türe ayırmak mümkündür. Avcı ve toplayıcı toplumlar, insanların yaşamlarını bitkileri toplama ve hayvanları avlama yoluyla sürdürdükleri, birkaç düzine gibi nispeten az sayıda insandan oluşan ve eşitsizliğin çok az olduğu toplumlardır.