Temel Gerontoloji Final 7. Deneme Sınavı

Yaşlılık Hukuku, yaşlının haklarını, onlara karşı devletin ve kişilerin yükümlülüklerini ve yasal sorumluluklarını, ele alan hukuk dalına denir.

Özellikle 80 yaşından sonra daha önceden var olan kronik sağlık sorunları sonucunda işlev kayıpları, sağlık algısı ve yaşam kalitesi açısından önemli sonuçlar doğurmaya başlar. Dolayısıyla yaşlıların yaşadıkları çevrenin söz konusu bu işlev kayıplarına göre düzenlenmesi gerekir.

Türkiye’de yaşlılara kurumsal olarak hizmet veren kurumun Sağlık ve Sosyal Yardım Bakanlığı’dır. Türkiye’de ilk huzurevi 1966’da Konya’da, ikincisi ise Eskişehir’de açılmıştır.

Yaşam kalitesi üzerindeki kavramsal yaklaşımı basitleştirmek istersek, yaşam kalitesinin, kişinin “algısı” olduğunu söyleyebiliriz. Doğru cevap C'dir.

Düşmeler, yaşlılarda en sık rastlanan travma türüdür.

Yaşlılara ve yaşlılığa olan ilgi sonucunda, Dünya Sağlık Örgütü tarafından “Yaşlı Dostu Çevre Programı” oluşturulmuştur. Bu program, toplumlarda aktif ve sağlıklı yaşlanmaya katkıda bulunan çevresel ve sosyal faktörleri ele alan uluslararası bir girişimdir. Doğru cevap B'dir.

Yaşam kalitesi bireyin içinde yaşadığı kültürel değerler sistemi ve kendi beklentileri açısından yaşamdaki durumu ile ilgili algısı olarak tanımlanır.

İnsomnia; uykuya dalmada ve sürdürmede güçlük, sabah
erken kalkma ve kalktığında dinlenilmemiş olmadır. Yaşlılıkta en sık karşılaşılan uyku yakınmasıdır. İnsomnia süresine göre; kısa süreli ve süreğen (kronik) olmak üzere sınıflandırılır. Kısa süreli uykusuzluk geçici bir stresle ilişkilidir. Birkaç gün ya da hafta devam eder. Kronik insomnia ise daha uzun
sürelidir. Kronik uykusuzluk, yaşam kalitesinin bozulmasına, uykululuk haline ve kazalarda artmaya neden olur.

Dünyada, ruh sağlığı sorunları yeti yetersizliği ve yaşam kalitesinin düşük olmasının başta gelen nedenleridir. Ruh sağlığı sorunları, yaşlanmanın kaçınılmaz bir sonucu değildir ancak ruh hastalıkları olan yaşlıların sayısındaki önemli artış nüfusun yaşlanması nedeniyle beklenebilecek bir durumdur. Meditasyon bunlardan biridir. Meditasyon: “Kişinin iç huzuru, sükûnet, değişik şuur halleri elde etmesine ve öz varlığına ulaşmasına olanak veren, zihnini denetleme teknikleri ve deneyimlerine verilen ad” olarak tanımlanır.

Yaşlılarda yeti kayıplarına yol açan dört temel sağlık sorunu demans (bunama), depresyon, düşmeler ve idrar, gaita (dışkı) kaçırmadır, tıpta inkontinans olarak bilinir. Fakat D seçeneğindeki KOAH hastalığı ise yaşam kalitesini etkileyen hastalıklar grubunda yer almaktadır.

Dünya Sağlık Örgütü Uzmanlarının 12 Nisan 2002’de yaptıkları toplantı sonucunda eylem önerileri, öncelikli üç konuya göre düzenlenmiştir; Yaşlılar ve kalkınma, yaşlılıkta sağlık ve iyi olma durumunun artırılması, güvenli, kolaylaştırıcı, destekleyici çevrelerin sağlanmasıdır. Yaşlıların yaşamlarının güvende olma durumu, bu üç konudaki ilerlemeden oldukça fazla etkilenmektedir. Yaşlanan dünyaya uyumun başarısının, sosyal kalkınma, yaşlıların yaşam kalitesinde iyileşme ve yaşam boyu refahını destekleyen çeşitli sistemlerin resmi ya da kayıt dışı sektör sürdürebilirliğini sağlama ile ölçüldüğü dünyada, öncelikli konular arasında;  Politikaların oluşturulması, gerekli düzenlemelerin yapılması ve yürütülmesine rehberlik etmek bulunmaktadır.

Tıp etiğinin kaynağı yaklaşık 2500 yıllık bir geçmişe uzanmaktadır.

Yaşlılıkta görülen akut sağlık sorunları şu şekilde sıralanabilir: düşmeler, anjina pektoris, akut myokard en­farktüsü, karın ağrısı ve senkop.

Yaşlıların tam olarak katılımı ile oluşan, eşitlik esasına dayalı ve ayrımcılığın olmadığı, bütün yaş gruplarını kapsayan bir toplum yaratılmasında kalkınma hakkı da dâhil olmak üzere, bütün insan haklarının ve temel özgürlüklerin korunması ve geliştirilmesi gerekmektedir. Eylem önerileri, öncelikli üç konuya göre düzenlenmiştir;

• Yaşlılar ve kalkınma

• Yaşlılıkta sağlık ve iyi olma durumunun artırılması

• Güvenli, kolaylaştırıcı, destekleyici çevrelerin sağlanması

 20. yüzyıl, demografik değişimler açısından önemli nedenleri içinde barındırmaktadır. Özellikle Birinci ve İkinci Dünya Savaşı sonrasındaki süreçlerde gerek Avrupa'daki ve gerek dünyanın diğer bölgelerindeki ülkelerin, yüz binlerce genç ve yetişkin yaş gruplarını yitirdikleri bilinmektedir. Bir başka yönden; II. Dünya Savaşı'ndan sonra ivme kazanan teknolojik yenilikler ve buluşlar yaşam koşullarını iyileştirmiştir.

Türkiye Sağlıklı Yaşlanma Eylem Planı ve Uygulama Programı 2015-2020’de yaşam boyu sağlığın geliştirilmesi ve sağlıklı yaşlanma için belirlenen hedef 4, yaşlılara yönelik güvenli ve sağlıklı çevrenin oluşturulması için gerekli düzenlemelerin yapılması ve strateji olarak yaşlı için ev içi ve dışında güvenli ve sağlıklı çevre koşullarının sağlanması şeklinde belirtilmiştir (Türkiye Halk Sağlığı Kurumu, 2015).

İlaç dışı, kişinin uyku kalitesini arttırmak amacıyla yapılan bazı uygulamalara “uyku hijyeni” denilir. Uyku hijyeni konusunda şunlar yapılabilir:
• Uyku gelmeden yatağa yatılmamalıdır
• Yatak odası sadece uyumak için kullanılmalıdır.
• Yattıktan sonra 30 dk içinde uykuya dalınamazsa yataktan kalkmalı, yatakta uyumaya çalışılmamalıdır.
• Yatak odası mümkün olduğunca sessiz ve karanlık olmalıdır.
• Yatmadan 5-6 saat öncesinde ağır yiyecekler yemek, çay, kahve, kola ve alkol almaktan kaçınılmalıdır.
• Oda ısısı sıcak ya da soğuk olmamalıdır.
• Yatmaya yakın sigara ve benzeri ürünler içilmemelidir

Sinir kökü basıları, periferik nöropatiler, postherpetik nevraljiler (örneğin zona sonrası ağrılar), talamik sendrom nörojenik kökenli ağrılardır.  Anjina pektoris damarsal kökenli ağrılardandır.

Patoloji; hastalıklara yol açan nedenleri,
bunların doku ve organları etkileme biçimlerini, hastalıklı doku ve organların
özellikle morfolojik (biçimsel, görüntüsel)
özelliklerini inceler.

Rekreasyon: Yenileme ve yeniden ya­pılanma demektir. Türkçe karşılığı, boş zamanları değerlendirme olarak kullanıl­maktadır. Toplulukların ve insanların, boş zamanlarında eğlendirici ve sağlıklı aktivi­teler yapmasına rekreasyon denilmektedir.