Yangınlarda ölüm ve yaralanmaların büyük çoğunluğunun katlarda ve/veya merdiven boşluğunda olu-şan duman nedeniyle olduğu istatistiklerle ortaya konmuş bir gerçektir. Ölümlerin %90’ından fazlasına zehirli duman neden olmaktadır ve yangına müdahale ekipleri yangın ortamında oluşan duman nedeniyle büyük zorluklarla karşı karşıya kalmaktadır.

Kurumsal binalar üçe ayrılır:

Eğitim tesisleri: Eğitim ve öğretim faaliyetlerinin yürütüldüğü yerler Anaokulları, çocuk kulüpleri, kütüphaneler ilköğretim okulları vs.

Sağlık hizmeti amaçlı binalar: Bedensel veya zihinsel bir hastalığın/ yetersizliğin tedavisinin veya bakımının yapıldığı veya küçük çocuklar, nekahet hâlindeki kişiler, bakıma muhtaç yaşlılar için kullanılan ve dörtten çok kişinin yatırılabildiği binalar veya bina bölümleri Sağlık ocakları, özel klinikler, revirler, teşhis ve tedavi merkezleri ve tıbbi laboratuvarlar

Tutukevi, cezaevi ve ıslah evi binaları: Hürriyetleri kısıtlanmış veya güvenlik sebebiyle hareketleri sınırlandırılmış kişilerin barındırıldığı binalar Ceza ve tutukevleri, nezarethaneler, ıslah evleri

Acil durum yönlendirme işaretlerinin zorunlu olduğu alanlar aşağıdaki gibi sıralanabilir: • Tüm çıkış kapıları • Kaçış güzergâhı üzerindeki yön değişim noktaları • Kaçış koridorları boyunca • Merdivenler • Zemin seviyesinin değişim noktaları • Tüm yangın söndürme ve yangın alarm cihazlarının etrafı • İlk yardım noktaları • Emniyet ekipmanlarının bulunduğu yerler • Tehlike riski yüksek alanlar

Orta derece tehlike tanımı: Orta derecede yangın yüküne ve yanabilirliğe sahip yanıcı malzemelerin bulunduğu yerler. Yapı tipleri: çimento işleri, metal levha üretimi, hastaneler, oteller, konutlar, lokantalar, kütüphaneler, bilgisayara veri işleme ofisleri (veri saklama odaları hariç), mezbahalar.

Yalıtım (Insulation) (I): Aleve maruz kalan yüzeydeki yoğun sıcaklık artışına karşı dayanım. Başka bir ifade ile yapı elemanının yangına maruz kalan taraftan diğer tarafa ısı transferi sonucunda önemli bir ısı aktarımı olmadan, yalnız bir taraftan yangına maruz kalmaya dayanım yeteneği

Yüksek tehlike grupları: Yüksek yangın yüküne ve yanabilirliğe sahip ve yangının çabucak yayılarak büyümesine sebep olacak malzemelerin bulunduğu yerler olarak tanımlanır. Havai fişek fabrikaları yüksek tehlike 4 sınıfına giren ve yangın ihtimalinin en çok olduğu bina türüdür.

Acil durum aydınlatmasının zorunlu olduğu yapı tipleri aşağıda verilmiştir: • Hastaneler, huzurevleri ve eğitim amaçlı binalar • Kullanıcı yükü 200’den fazla olan bütün binalar • Zemin seviyesinin altında 50 veya daha fazla kullanıcısı olan binalar • Penceresiz binalar • Otel, motel ve yatakhaneler • Yüksek tehlikeli yerler • Yüksek binalar

KAÇIŞ YOLLARININ PLANLANMASI

Kaçış yollarının planlanmasında dikkate alınacak temel parametreler aşağıda verilmiştir:
• Her tür kullanıcı için yeterli sayıda, kapasitede ve nitelikte çıkış sağlamak
• Birbirlerine alternatif olabilecek farklı çıkışlar düzenlemek
•Çıkış güzergâhlarını yangın ve yan ürünlerinin etkisinden tamamen yalıtmak/arındırmak
• En basit, görünebilir ve net şekilde düzenlemek
• Kaçış güzergâhının başladığı kottan son çıkışa kadar sürekliliğini sağlamak

Kütlesel yalıtım: Çelik taşıyıcı elemanların beton, tuğla vb. malzemelerle çerçevelenmesi veya doldurulması yöntemidir. Çelik elemanların kesit şekillerine göre beton, çelik elemanın içine veya dışına uygulanabilir. Uygulandığı elemanın üzerinde ısısal dağıtım yaparak, taşıyıcı elemanın kritik sıcaklığa ulaşmasını engeller ve diğer dış etkilere karşı koruma sağlar.

2002 yılında yürürlüğe giren BYKHY, yaşanan gelişmeler doğrultusunda duyulan ihtiyaç çerçevesinde 2007 ve 2009 yıllarında revize edilmiş, 2015 yılında yapılan değişiklikler ile şimdiki son halini almıştır.

Yangın merdivenlerinde sahanlıklar arasında olabilecek kot farkı ise en fazla 3 m olmalıdır. Doğru cevap C şıkkıdır.

Geçici kullanıcılar ise, binayı bilmedikleri için tehlike anında yaşanacak panik durumunu arttırırlar ve etkin kaçışı engellerler. Bu nedenle iyi planlanmış bir kaçış yolu sisteminin sağlanması birinci ve temel koşuldur.

Bu çerçevede kaçış yollarının sağlaması gereken özellikler aşağıda verilmiştir:

• Toplam kullanıcı sayısı 50 ile 500 kişi arasında ise kattaki bir kaçış yolunun genişliği en az 100 cm, 501 ila 2000 kişi arasında ise en az 150 cm, 2001 kişi ve daha fazlası ise en az 200 cm olmalıdır.
• Yüksek yapılarda yatay veya düşey hiçbir kaçış yolunun genişliği 120 cm’den daha dar olamaz.
• İki çıkış gereken mekânlarda, her bir çıkışın toplam kullanıcı yükünün en az yarısını karşılayacak genişlikte olması gerekir ve bütün genişlikler temiz / net ölçüler olarak alınır.
• Tek kanatlı bir çıkış kapısının temiz genişliği 80 cm’den az ve 120 cm’den çok olamaz.

Sıcaklık artış dedektörü: Çevresindeki hava sıcaklığının belirli bir zaman aralığındaki artışını ölçerek, bu artışın normalin üzerinde olması durumunda alarm verir. Genellikle sıcaklık artışı 1 dakika içerisinde 30 °C’den fazla olduğunda algılama yapar. Doğru cevap C şıkkıdır.

Standart zaman-sıcaklık eğrisi altında dayanıklılık süresi "DH" ile ifade edilir.

Bir mekanda olabilecek en fazla kişi sayısı hesaplanırken; restoran için büyüklüğün 1.5 katı değer belirlenirken; mutfak ve ofis için büyüklük değerinin 1/10, dükkan için 1/5'i ve dolaşım alanı için ise 1/3 belirlenmektedir.  Doğru cevap A'dir. 

Kendiliğinden kapanan düzeneklerle donatılmış ve duman sızdırmaz nitelikte olan yangın kapılarının bodrum katlara ve 4 kattan daha fazla kata hizmet veriyor ise en az 90 dakika yangına karşı dayanıklı olması gerekmektedir. Doğru cevap E şıkkıdır.

Düşük tehlike tanımı: Düşük yangın yüküne sahip, düşük yanabilirliği olan ve yangına karşı direnci en az 30 dakika olan 126 m2 ’den büyük bölümü olmayan mekânlar. Yapı tipleri: Okullar ve diğer eğitim kurumları (belirli alanları), bürolar (belirli alanları), hapishaneler.

Yüksek tehlike

1 YAPI TİPLERİ: Döşemelik kumaş ve muşamba fabrikaları kumaş ve muşamba yer döşemeleri imalatı, Boya, renklendirici ( ahşap renklendirici ve koruyucuları pnoteks) ve vernik imalâtı, Yapay kauçuk, reçine, lamba isi ve terebentin imalatı, Talaş fabrikaları Odun yünü imalatı Yüksek tehlike

2 YAPI TİPLERİ: Aydınlatma fişeği fabrikaları, Plastik köpük ve sünger imalathaneleri, lastik köpük eşyaları, Katran damıtma, Otobüs ambarı, yüklü kamyonlar ve vagonlar, Otobüsler, yüksüz kamyonlar ve demir yolu vagonları için depolar Yüksek tehlike

3 YAPI TİPİ: Selüloz nitrat fabrikaları Yüksek tehlike

4 YAPI TİPİ: Havai fişek fabrikaları

Acil durum aydınlatma sisteminin normal aydınlatma sistemi kesildikten sonra en az 60 dakika süreyle devrede olması zorunludur. Doğru cevap D şıkkıdır.