Modern Dönemde Sivil Toplum

Bu dönemde sivil toplum kavramı üzerine düşünen isimlerin başında Alman filozof G.V.F Hegel gelir. Hegel’in sivil toplum kavrayışı aynı zamanda onu modern ulus devletin karşısında bir piyasa toplumu olarak gören modern liberal anlayışın doğuşunu hazırlamıştır. Hegel kendisinden öncekilerinin aksine sivil toplumu devletten ayrı bir “ihtiyaçlar alanı” olarak tanımlar. Bu alan bireylerin kişisel çıkarlarını gerçekleştirdikleri, özel mülkiyete sahip oldukları ilişkiler dünyasıdır. Hegel’e göre sivil toplum, kapitalizmin belli bir aşamasında ortaya çıkmış, özel mülkiyet ve bireysel hakları öne çıkarmasından da anlaşılacağı üzere bu sistemin çıkarlarına hizmet etmektedir. Sivil toplumu “burjuva toplumu” (bürgerliche gesellschaft) olarak adlandıran Hegel’e göre kapitalist çıkar ilişkilerinin hüküm sürdüğü sivil toplum doğal olarak sürekli çatışma ve eşitsizliklerin yaşandığı bir alandır. Bu nedenle toplumda ahlaki bir düzenin sürmesi isteniyorsa, devletin daimi egemenliği kaçınılmazdır, zira devlet ahlaki hayatın yüksek bir biçimini temsil eder. Hegel’e göre devlet, sivil toplumun yanlışlarını düzeltme yetkisine ve yeteneğine sahiptir.