Genel olarak siyaset olgusunu ele alan modern sosyolojik araflt›rmalar›n ortaya ç›-
k›fl›, ‹kinci Dünya Savafl›ndan sonra olmufltur. Siyaset olgusunun toplumdaki yeri
veya toplumsal kökleri üzerine zihni merak, “Siyaset(in) Sosyolojisi” ad› alt›nda yeni bir disiplinin do¤mas›n›n en baflta gelen sebebidir.

Avrupa düşüncesinde devlet ve toplum ayrımının kavramlaştırılması üzerine inşa edilmiş bir yaklaşım olan Siyasetin Sosyolojisi, yönetenler ve yönetilenler arasındaki ilişkiyi anlamaya yönelikti. Merkezi devlet-sivil toplum karşıtlığında ortaya çıkan sorunlar aslında daha genel bir akademik tartışmanın türeviydi: “Siyasal” ve “sosyal” alanları tanımlama çabaları; “Devlet mi toplumu biçimlendirir?” yoksa “Toplum mu devleti biçimlendirir?” şeklinde bir soruya cevap arama etrafında yoğunlaşmıştı. Siyasal alanın hâkimiyetine inananlar aynı zamanda devletten yana olanları ve sosyal alanın hâkimiyetine inananlar da toplumdan yana olanları ideolojik bir çekişmenin tarafları haline getirmişti. Devletten yana olanlar, toplumun devlet egemenliği altına girmesi gerektiğini savunurken; toplumdan yana olanlar da devletin toplum tarafından sınırlanması, denetlenmesi veya tamamıyla ortadan kaldırılmasından yanaydılar. Toplumdan yana olanlar arasında hem tezlerinin özgünlüğü ve kapsayıcılığı hem de Siyasetin Sosyolojisine katkıları bakımından Karl Marx’ın ayrı bir yeri vardır. Gerçi Marx doğrudan siyaset üzerine yazmamıştır ama yaptığı çözümlemelerde sosyal sınıflar arasındaki mücadeleyi anlamanın yolu olarak siyasetin toplumsal kökenlerine dikkat çekmiştir. Marx’a göre siyaset, yöneten-yönetilen ilişkisinde baskı, kabul veya iknayı sağlamada, kısacası hâkim olmayı ve tabi olmayı belirlemede güce dayanan en önemli araçtı. Bununla beraber Marx, hâkimiyetin (ve tabi olmanın) tıpkı çatışma gibi insan ilişkilerinin doğal bir parçası olmadığını, her ikisinin de sınıflı toplumlara özgü olduğunu, bu tür toplumların üretim biçimlerinin kendine has ve somut özelliklerinden kaynaklandığını savunuyordu. Devleti de bu bağlamda hâkim sosyal sınıfların hâkimiyetini sürdürme gayesi üzerine inşa olmuş bir yapı olarak görüyordu. Bu ise devletin toplum tarafından biçimlendirildiğinin açık bir ifadesiydi. Ne var ki hem Marx’ta hem diğerlerinde “Devlet mi toplumu biçimlendirir, toplum mu devleti?” tartışması, Seymour Martin Lipset’in belirttiği gibi; sanki devletle toplum birbirinden bağımsız iki organmış gibi ele alındığından yanlış bir soru üzerine oturtulmuş bir tartışmaydı.

Weber'e göre bürokratizasyon ile özgürlükten feragat edilmiştir hatta modern devlet için özgürlüğün feda edildiğini düşünmektedir.

Sembolik toplum kavramlaflt›rmas›nda, toplumsal hayat› oluflturan iliflkiler a¤›
sembolik nitelik tafl›r ve toplum üyelerinin eylemleri ancak sembolik bir bütünlük içinde yer ald›¤› zaman anlam kazan›r. Bir baflka deyiflle, toplum üyelerinin eylemi, sembolik bir temellendirmeye tabi oldu¤u zaman eylem niteli¤ine bürünür. Bu
kavramlaflt›rmaya göre, toplumsal hayat sembolik olarak kurulmufltur. Sembolik
toplum kavramlaflt›rmas› yorumsamac› (hermenötik) sosyal bilim anlay›fl›na dayan›r. Yorumsamac› sosyal bilim anlay›fl›na göre, toplumsal gerçeklik mahiyeti itibariyle do¤al gerçeklikten farkl›d›r. Toplumsal gerçeklik insan›n içinde oldu¤u ve
dolay›s›yla oluflumunda insani ilgi, ç›kar ve de¤erlerin önemli bir role sahip oldu-
¤u bir inceleme alan›d›r. Bu anlamda, toplumsal gerçeklik mesafeli durularak aç›klanabilecek bir inceleme alan› olarak de¤il, ancak içerisine girilerek anlafl›labilecek
bir inceleme alan› olarak düflünülmek durumundad›r. Toplumsal gerçeklik de¤er
yarg›lar›ndan ba¤›ms›z olmad›¤› ve onu inceleyen sosyal bilimci de belirli de¤erlere sahip oldu¤u için genel olarak sosyolojide, özgül olarak ise siyaset sosyolojisinde elde edilen bilgi, nesnel ve kesin olmay›p bak›fl aç›s›na göre de¤iflen bir karaktere sahiptir. Sosyolog veya siyaset sosyologu tam da bu nedenle toplumsal gerçe-
¤i aç›klamaya de¤il anlamaya ve yorumlamaya çal›fl›r

Gramsci ideolojik mücadeleyi yürütecek aydın tipini ‘organik aydın’ olarak kavramlaştırır. Organik aydın, bir toplumsal sınıfın parçası olan ve ait oldukları toplumsal sınıfa kültürel, siyasal ve ekonomik alanlarda homojen bir öz bilinç kazandırma görevini yüklenmiş aydındır.

L. Althusser Marksist teoriyi, liberal demokrasi ile yönetilen Batılı kapitalist ülkelerdeki toplumsal yaşamı açıklamayı mümkün kılacak biçimde yenileyen Neomarksist düşünürlerden biridir. 

1920 - 1930 yılları arasında Amerikan Siyaset Biliminde bir grup siyaset bilimci, klasik Siyaset Bilimine karşı cephe almış; yöntem olarak hukuksal ve tarihsel yaklaflımı arka plana itip bulgularını sosyoloji, psikoloji, antropoloji ve ekonomi gibi disiplinler yardımıyla çözümlemeye girişmişlerdi. Daha sonra bu eğilim diğer bilim adamlarını da etkilemiş, nihayet “Davranışçılık” adı altında yeni bir ekole dönüşmüştür. Böylece seçmen ve oy verme davranışı, siyasal katılım ve kamuoyunun oluşumu gibi süreçlerle siyasi partiler, çıkar grupları ve kamu yönetiminde karar alma mekanizmalarına ilişkin çok sayıda araştırmanın gerçekleştirilmesi mümkün olmuştur.

I, II ve IV

Non-governmental organizations ya da kısaca NGOs denilen devlet-dışı kuruluşlar, üçüncü sektör olarak da nitelendirilmektedir. Yanıt E şıkkıdır.

Modern Dönemde Sivil Toplum

Bu dönemde sivil toplum kavramı üzerine düşünen isimlerin başında Alman filozof G.V.F Hegel gelir. Hegel’in sivil toplum kavrayışı aynı zamanda onu modern ulus devletin karşısında bir piyasa toplumu olarak gören modern liberal anlayışın doğuşunu hazırlamıştır. Hegel kendisinden öncekilerinin aksine sivil toplumu devletten ayrı bir “ihtiyaçlar alanı” olarak tanımlar. Bu alan bireylerin kişisel çıkarlarını gerçekleştirdikleri, özel mülkiyete sahip oldukları ilişkiler dünyasıdır. Hegel’e göre sivil toplum, kapitalizmin belli bir aşamasında ortaya çıkmış, özel mülkiyet ve bireysel hakları öne çıkarmasından da anlaşılacağı üzere bu sistemin çıkarlarına hizmet etmektedir. Sivil toplumu “burjuva toplumu” (bürgerliche gesellschaft) olarak adlandıran Hegel’e göre kapitalist çıkar ilişkilerinin hüküm sürdüğü sivil toplum doğal olarak sürekli çatışma ve eşitsizliklerin yaşandığı bir alandır. Bu nedenle toplumda ahlaki bir düzenin sürmesi isteniyorsa, devletin daimi egemenliği kaçınılmazdır, zira devlet ahlaki hayatın yüksek bir biçimini temsil eder. Hegel’e göre devlet, sivil toplumun yanlışlarını düzeltme yetkisine ve yeteneğine sahiptir.

Devlet ile sivil toplum arasında öngörmüş olduğu söz konusu ayrımın bir sonucu olarak, devletin tarafsız olabileceğini varsayan ve devleti, toplumsal güçlerden soyutlayarak düşünen kuram liberal teoridir. 

Marc Abélès