Savunucu İletişim Kalıpları

Kişilerarası iletişim açık ve savunucu olarak ikiye ayrılır. Eşlerden biri ya da ikisi, karşısındaki suçlayıcı tutum içine girdiğinde savunucu iletişim gelişir ve çatışma ortaya çıkar. Açık iletişim tarzında tartışma görülmez. Bir iletişim ortamında kişilerden birisi aşağıdaki altı tavırdan birini sergilediğinde karşısındaki savunucu iletişim kurmaya itmiş olur, yani çatışmaya yol açar:

1. Yargılayan mesajlar: Bu tür mesajlar karşısında eş ya geri çekilir ya kendisi de eleştiriye başlar ya da savunuculuk artar.

• eleştirme, isim takma, suçlama, küçümseme (“beni hiç düşünmüyorsun”, “kendinden başka kimseyi dinlemiyorsun”, “tembelsin, hep kendi istediklerin yapılsın istiyorsun”, “yalnız kendini düşünüyorsun”, “aptalın tekisin, bir işi beceremiyorsun”),
• sorguya çekme, soruşturma (bütün gün neredeydin, bütün gün ne yaptın, sürekli kiminle konuşuyorsun),
• övme (“kıyafetin muhteşem”),

2. Kontrol eden mesajlar: Bu tür mesajlar otoriter, tehditkâr, dinleyenin kontrol edilmeye ihtiyacı olduğunun düşünüldüğü, dinleyenin yetersiz algılandığına dair bir tavır içerir.

• yöneten, hükmeden, emreden (“sana söylediğimi yap”, “ben böylemi yaptım düzelt onu”, “annenler bu eve giremez”),
• uyaran, tehdit eden, cezalandıran (“kapıdan çıkarsan bir daha giremezsin”, “bir daha geç kalırsan kapının açılmasını bekleme”, “tartışma bitmiştir”),
• ahlak dersi veren, akıl öğreten (“iyi bir anne her zaman çocuğunun başındadır”, “kendine bir hobi bul”)

3. Stratejik mesajlar; açıkça ifade edilemeyen bir amaç için karşısındaki kişiyi yönlendirmeyi amaçlayan mesajlardır. Mesaj hedefine ulaşırsa sorun çıkmaz ancak eş altındaki amacı anlar ve karşı çıkarsa sorunlar ortaya çıkacaktır.

• sözsüz manipülasyon (surat asma, küsme, iç çekme, diğerini dinlemeyip televizyon seyretmeye gazete okumaya devam etmesi)
• sözlü manipülasyon (“beni seviyorsun değil mi…o zaman şu işi halleder misin benim için”)

4. Nötr mesajlar; duygusal yakınlık ya da çatışmadan uzaklaşmayı, kaçınmayı amaçlayan mesajlardır.

• uzaklaştırmak, saptırmak (“bugün tartışmak istemiyorum”, “konuyu değiştirebilir miyiz lütfen”)
• aldırmamak, baştan savmak, telaşlanmak (“hıım ne diyordun”, “sonra konuşsak”, “tamam hallederiz”, “dinleyemem çok acelem var”)
• yatıştırma, özür dilemek, teselli etmek, sempati göstermek (“hepsi geçecek tatlım”, “tamam ağlama güçlü ol”, “aynı şeyi bende hissetmiştim”)

5. Üstünlük taslayan mesajlar: Bu tür mesajlar ben bilirim, ben haklıyım, beni dinlemelisin iletileri gönderir. Karşısındaki kişiyi sorunlarını anlama ve çözme yetisini geliştirmekten yoksun bırakır ya da çatışma yaratır.

• öğüt verme, tavsiye etme (“bu adamdan sana hayır gelmez bırak gitsin”, “sabahları daha erken kalkmalısın”, “biraz canlanıp kendine bakmalısın”)
• teşhis koyma (“uykunu alamadığın için hırçınsın”, “aynı annene benziyorsun”, “senin sinirlerin bozuk”)

6. Kesin mesajlar; -meli, -malı tarzında ifadelerdir. Karşısındaki kişinin farklılığını kabul edemez, kurallar onun için daha önemlidir.

• ikna edici (“itirazın anlamı yok bu iş bugün bitirilmeli”)
• nutuk çeken (“bir kadın her zaman önceliğini evine vermelidir”)
• tartışan (“bunun başka açıklaması yok”, “ailen konusunda haklı olduğumu biliyorum”)