İşraki felsefesinin Endülüs’teki en önemli temsilcilerinden olan İbn Tufeyl’in ilk felsefî Arap romanı olan Ruhun Uyanışı ya da Hayy bin Yazkan’ın Olağanüstü Serüveni adlı eseri, ıssız bir adaya düşen bir adamın ruhsal gelişimini anlatır. 14. yüzyıldan başlayarak çeşitli dillere çevrilen eser, başta Robinson Crusoe’nun yazarı Daniel Defoe (1656/61 -1731) olmak üzere birçok Batılı sanatçı ve düşünürü etkilemiştir.

Mevlânâ, Mes_nevî’nin girişinde adını Muhammed b. Muhammed b. Hüseyin el-Belhî diye kaydetmiştir. Lakabı Celâleddin’dir. “Efendimiz” anlamındaki “Mevlânâ” unvanı onu yüceltmek maksadıyla söylenmiştir. Celâleddin Rumî, tasavvufî anlayışını ve düşüncelerini ortaya koyduğu Farsça eserler yazmıştır. Kayserili İbnü’l Kemal’in Danişmendli Beyliği’nin kurucusu Gümüştekin Ahmet Gazi (öl.1105) adına Farsça Keşfu’l-Akabe adlı eseri kaleme almıştır. Mühendis ve mucid Ebû’l İz İsmail İbni Rezzaz El-Cezerî’nin, Diyarbakır Artuklu hükümdarı Melik Nâsiruddîn Mahmud’un isteği üzerine Otomata adıyla bilinen Arapça minyatürlü bir kitap hazırlamıştır. 1271-1272 tarihinde Aksaray ve Kayseri’de Sivaslı İbn El Sicistani tarafından Kitab-ı dekâyik ül hakâyik ve Mûnis el havarif adında minyatürlü Selçuklu yazması yazılmıştır.