Çok değil, bundan iki yüzyıl öncesine kadar Balkan ismi bölge açısından sadece bir kelimeden ibarettir. Ne siyasal ne de bölgesel bir kimliğe işaret etmemekteydi. Konuya aşağıdaki bölümde yeniden dönülecektir ancak bu noktada şunun not edilmesinde de fayda vardır. Bir kavram olarak Balkanlar 19. yüzyılın başında meydana gelen bir dizi gelişmeye paralel olarak tedavüle sokulmuş; günümüz dâhil 20. yüzyılda bölgeyi tanımlamakta yaygın olarak kullanılır hâle gelmiştir. 19 yüzyılda, Aydınlanma’nın etkisiyle gelişen paradigmaların bir yansıması ve büyük ölçüde de emperyalist düşüncelerin de etkisiyle Batılıların dikkatini çekmeye başlamış, bu dönemde bölge çok sayıda Batılı gezginin de akınına uğramıştır. Bu gezginler izlenimlerini kaleme aldıkları ve Batı ve Orta Avrupa’da büyük bir okuyucu kitlesine ulaşan- eserlerinde, bölgeyi Osmanlının kullandığı bölgesel isimlerle değil fakat yine Osmanlının bölgenin bir bölümünden geçen bir dağ silsilesine verdikleri isimle, yani Balkanlar olarak tanımış ve tanıtmışlardır. Balkan ismi yazılı kaynaklarda, bölgesel bir isim olarak ilk defa 1808’de Alman coğrafyacı Johann August Zeune’un “Balkan Yarımadası” şeklindeki tanımlamasıyla karşımıza çıkmaktadır. 1831’de G. Thomas Keppel’in “Balkanlar’a Bir Seyahat” adlı eseriyle bir kitap ismi olarak literatüre girmiştir. 19. yüzyıl ortalarıyla beraber Balkan ve Balkanlar kavramı yaygın olarak kullanılmaya başlamıştır.