Mervaniler 983-1085 yılları arasında, Meyyâfârikîn (Silvan) merkez olmak üzere, Amid (Diyarbakır), Mardin, Erzen, Hısn Keyfâ, Siirt ve Ceziret İbn-i Ömer gibi şehirlerde hüküm sürmüş olan bir hanedandır. Abbasîler’in zayıflaması üzerine ortaya çıkan emirliklerden biridir. Etnik kökenlerinin Kürt veya Arap olduğu tartışılmakta ise de, siyasî ve idarî örgütlenmesi bakımından Abbasîlerin devamı ve vasalı durumundadırlar. X. yüzyılın sonlarında İslâm Dünyasına karşı taarruza geçen Bizans İmparatorluğu’na vergi ödemek zorunda kalmış; Tuğrul Bey zamanında ise Selçuklular’a bağlanmışlardır.