GİRİŞ
Çok engelli bireylerin yetersizlik alanları ve bu yetersizlikten etkilenme dereceleri bireyden bireye farklılık göstermektedir. Bu bölümde çoklu engellik, zihin yetersizliği + işitme yetersizliği, zihin yetersizliği + görme yetersizliği, zihin yetersizliği + bedensel yetersizlik, görme yetersizliği + işitme yetersizliği, görme yetersizliği + bedensel yetersizlik kombinasyonları çerçevesinde ele alınacaktır. Çoklu engellilerin özelliklerini anlamak bu bireylerin normal gelişim gösteren ve diğer engel gruplarındaki bireylerle gelişimsel olarak ne tür benzerlik ve farklılıklarının olduğunu anlamamıza ve bu sayede daha etkili öğrenme ortamları ve daha etkili öğrenme etkinlikleri sunmamızı olası kılar. Çok engelli bireylerle çalışan eğitimciler bu bireylerin gelişimsel özelliklerini bilmelerinin yanı sıra birey hakkında aileden bilgi alma gerekliliğini de unutmamalıdırlar çünkü aile bireyleri, çok engelli bireyin tıbbi ve eğitsel geçmişi hakkında en bilgili kişilerdir. Bu noktada unutulmamalıdır ki çok engelli bireylerin farklılıkları benzerliklerinden çoktur (Akçamete, 1991). Bu yüzden çoklu engellilerin ortak özellikleri hakkında bilgi verildikten sonra gelişim alanlarına göre normal gelişim gösteren bireylere göre farklılıkları açıklanacaktır.
ÇOKLU ENGELLİLERİN ORTAK ÖZELLİKLERİ
• Tıbbi problemler
• Sözel dili anlamada güçlük
• Sınırlı ilgi
• Algılama ve hafıza güçlükleri
• Düşük benlik algısı
• Fiziksel hareketlerde güçlük
• Günlük yaşam becerilerinde desteğe ihtiyaç duymadır (Nakken ve Vlaskamp, 2002;Nakken ve Vlaskamp, 2007)