İşletmelerde muhasebe sürecinin aşamalarını kısaca aşağıdaki gibi açıklamak
mümkündür:
• Açılış Kayıtları: Yeni kurulan bir işletmede yapılacak envanter çalışması ve
düzenlenecek açılış bilançosundan hareketle; faaliyetine devam eden işletmelerde
ise, dönem başı bilançosundan hareketle yapılan kayıtlar, açılış
kayıtlarıdır. Bilançonun aktifi, açılış kaydında yevmiye defterinin borç tarafına;
pasifi ise, alacak tarafına kayıt edilir.
• Dönem İçi Mali İşlemlerin Kayıtları: Dönem içi işlemler önce yevmiye defterine
maddeler şeklinde ve yevmiye defterinden de büyük deftere aktarılarak
kaydedilir.
• Ara Mizanlar: Yevmiye defterinden büyük deftere aktarımların matematiksel
doğruluğunu kontrol etmek için mizanlar kullanılmaktadır.
Dönemsonuna kadar planlanan sürelerde (aylık, üç aylık vb.) düzenlenen
mizanlara, ara (geçici) mizan denir.
• Genel Geçici Mizan: Bilindiği gibi, muhasebe dönemi 1 Ocak’ta başlar ve
31 Aralık tarihinde sona erer. Dönemsonu, yani 31 Aralık itibari ile düzenlenen
mizan bütün dönemi kapsadığından genel geçici mizan olarak
adlandırılır ve işletmenin kayıtlı durumunu gösterir.

Envanter ve Envanter Kayıtları: Genel geçici mizan hazırlandıktan sonra,
burada yer alan hesaplara bakılarak işletmenin tüm hareketleri incelenir.
Yani, işletmenin bütün varlıkları sayılır, ölçülür, tartılır ve değerlenir, alacakları
ile borçlarının mutabakat çalışmaları yapılır. Daha sonra, defter
kayıtlarındaki ve genel geçici mizandaki tutarlar bir kenarda bırakılarak
işletmenin gerçek (fiili) durumu envanter listeleri aracılığıyla çıkartılır ve
işletmenin muhasebe kayıtlarındaki durumu ile fiili durumu karşılaştırılır.
Genel geçici mizanda yer alan tutarlar ile envanter çalışmaları sonucunda
bulunan tutarlar birbirinden farklıysa, yapılacak envanter kayıtları ile
bu farklar fiili duruma göre düzeltilmeye çalışılır. Yani, envanter kayıtları
aracılığıyla muhasebe kayıtlarının, fiili duruma göre ayarlanması sağlanır.
Bütün bunlardan sonra da maliyet hesapları ve gelir tablosunun kapanış
kayıtları gerçekleştirilir.
• Kesin Mizan: Her dönemsonunda çıkarılan son mizandır. Bu mizanda kalanlar
işletmenin fiili durumunu gösteren tutarlardır. Bu mizandan hareketle
işletmenin finansal tabloları düzenlenir.
• Finansal Tabloların Düzenlenmesi: Finansal Durum Tablosu-Bilanço,
Kapsamlı Gelir Tablosu, Nakit Akım Tablosu, Özkaynaklar Değişim
Tablosu kesin mizandan sonra düzenlenir.
• Kapanış Kayıtları: Dönemsonu bilançosundan hareketle kapanış kayıtları
yapılır. Dönemsonu bilançosunun pasifi, yevmiye kaydının borç tarafına;
aktifi ise, alacak tarafına kaydedilir. Bu kayıttan sonra büyük defter hesaplarının
tamamı kapanmış olur.