Kurşun Emisyonu
Genel havacılık uçakları arasında, pistonlu motorlu olanların emisyon kapsamındaki çevresel etkileri, diğer motorlara göre önemli bir farklılık göstermektedir. Pistonlu motorların yakıtları AVGAS (aviation gasoline) adı verilen bir yakıt türü olup, vuruntunun önlenmesi ve valflerin sağlıklı çalışabilmesi için yakıt içerisine tetraetil kurşun (TEL) formunda kurşun katkısı yapılarak yakıtın oktan sayısı arttırılır. AVGAS’ın en çok kullanılan 100 oktanlı düşük kurşun içerikli türünde yakıtın litresinde 0.6 gr kurşun bulunmaktadır (Carr vd. 2011). Piston motorlu uçaklardan kaynaklanan kurşun emisyonu üzerinde ciddi olarak çalışan kurumlardan biri olan Çevre Koruma Kurumu (EPA), kurşun içeren AVGAS uçak
yakıtının ABD içerisinde kurşun emisyonu açısından en büyük kaynak olduğunu ve ABD
için ülke envanterinin yarısına yakınını oluşturduğunu ifade etmektedir. EPA’ya göre
1970-2007 yılları arasında 14.6 milyar galon kurşunlu AVGAS kullanılması sonucunda
çevreye 34.000 ton kurşun emisyonu meydana gelmiştir (FOE, 2014). Carr vd.’ne (2011)
göre ise 2005 yılı için ABD’nin toplam kurşun emisyonu 1170 bin ton iken, bunun yarısı
(590 ton) AVGAS kullanımı sonucu oluşan kurşun emisyonundan meydana gelmektedir.
Ayrıca havaalanı yakınında yaşayanların veya bu bölgelerde okula giden çocukların, pilot ve bakım personelinin ciddi risk altında oldukları belirtilmektedir. Havadaki kurşun oranının artmasının kandaki kurşun seviyesini arttırması ve bunun da kalıcı ve ciddi nörolojik hasarlar ve ölümlere yol açabileceği ifade edilmektedir. EPA’ya göre 1990’dan bu yana bu etkiler üzerine yapılmış 6000’den fazla çalışma, çocuk yaşta düşük dozda kurşuna maruz kalan bireylerin IQ, öğrenme, hafıza ve davranış problemleri ile ilgili rahatsızlıklar yaşayabileceklerini göstermektedir. EPA, ayrıca kurşunun atmosferdeki kalıcılık etkisi
sebebiyle bir kere atmosfere salındığında bu etkilerin yıllar boyunca sürebileceğini belirtmektedir. EPA tarafından 2006-2007 yıllarında Kaliforniya Santa Monica Havaalanı’nda yapılan bir çalışmada, çevre havada bulunan kurşun miktarının havaalanına yaklaştıkça arttığı, pistonlu motorlu uçuş operasyonlarının çevre bölgelerdeki havadaki kurşun konsantrasyonunun normal arka plan konsantrasyonlarına göre 4-5 kat arttırabileceği, hatta bunun maksimum 25 kata kadar yükselebileceği ifade edilmiştir (EPA, 2010).
Kurşun insan sağlığına farklı yollar ile etki etmektedir. Bunlar arasında sinir sistemi, kırmızı kan hücreleri, kardiyovasküler ve bağışıklık sistemleri sayılabilmektedir. Bebekler ve çocukların ise özellikle düşük seviyede kurşuna bile hassas oldukları, bunun da davranışsal ve öğrenme problemleri ile düşük IQ’ya yol açabileceği saptanmıştır. 2008 yılında EPA, Ulusal Çevre Hava Kalite Standartı (NAAQS) kapsamında kurşun konsantrasyonunu 1.5 µg/m3’ten, üç yıl içerisinde üç aylık ortalama değer olarak 0.15 µg/m3’e çekmiştir.
Bununla birlikte, Santa Monica Havaalanı çevresinde yapılan kurşun emisyonlarının bu
limiti aştığı ifade edilmektedir (Carr vd., 2011).