Hem bir sanat hem de bir bilim dalı olarak benimse­nen edebiyatta çeşitli kuramlar vardır. Kuramlar, yazınsal metnin oluşumunda rol oynayan dört unsur temel alınarak dış dünya odaklı kuramlar, yazar odaklı kuramlar, eser odaklı kuramlar ve okur odaklı kuramlar olarak sınıflandırılabilir.

Dış dünya odaklı kuramlar: Yansıtma Kuramı ile Marksist Estetik ve Toplumcu Gerçekçi­lik.

Yazar Odaklı Kuramlar: Anla­tımcı Kuram ve Psikanalitik Kuram.

Eser Odaklı Kuramlar: Rus Biçimciliği, Yeni Eleştiri ve Yapısalcılık.

Okur Odaklı Kuramlar: Duygusal Etki Kuramı, Alımlama Estetiği, Feminist Eleştiri ve Yazınsal Göstergebilim Kuramı.