Ergenler çocuklardan farklı olarak gözlemlerinin ötesinde, olasılıklar hakkında düşünerek bir problemin çözümü üzerinde plan yapabilirler. Ergenler neden ve sonuçlara ilişkin denenceler geliştirir, test eder ve çözüme ulaşmayı başarırlar. Ben merkezli düşünme ve somut işlemler dönemi bu evrenin gerisinde kalmıştır ve ergenler farklı perspektifler geliştirebilirler. Tümevarım ve tümdengelim hipotetik düşünme ile ilişkilidir.