Baklagil Yeşil Yemleri
Baklagil yemleri yeşil ya da kurutularak hayvan belemede kullanılırlar. Baklagil
yemleri çeşitli üstünlükleri nedeniyle özel ve önemli bir yere sahiptirler. Baklagil yeşil yemlerinin protein, mineral ve vitamin içerikleri buğdaygillere göre çok
yüksektir. İster yeşil, isterse kurutulduktan sonra kullanılsın, genellikle diğer yem
bitkilerine göre daha lezzetlidirler. Ancak çoğu genellikle hafif acı lezzette olduğundan, hayvanların alışması için belirli bir sürenin geçmesi gerekebilir. Önemli
baklagil kaba yemlerinin özellikleri ise aşağıda belirtilmiştir.
Yonca: Değişik iklim koşullarında yetişebilen yonca, dünyada en fazla yetiştirilen baklagil yem bitkisidir. Yonca; drenajı iyi, fazla asitli olmayan toprakları
sever. İlk ekildiği yıldan sonraki yıllarda iklim, toprak ve sulama koşullarına bağlı
olarak yılda 3-10 biçim verim verir. Çok yıllık bir bitki olduğundan 10-15 yıl normal verimini sürdürebilir. Yonca, hayvanlara genellikle biçilip taze ya da kurutulmuş olarak yedirildiği gibi, bazen otlatılarak da değerlendirilmektedir. Yonca,
baklagil yem bitkileri içerisinde besleme değeri en yüksek olanıdır. Başka bir deyişle protein, mineral maddeler ve vitaminlerce zengin olup, hayvanlar tarafından
sevilerek tüketilir. Yoncanın protein içeriği %14-18 arasında değişir. Proteininin
sindirilme derecesi diğer baklagil yem bitkilerinden daha yüksektir. Erken biçilen yoncadan elde edilen yonca kuru otu, çayır kuru otuna yakın enerji içerdiği
halde iki kat daha fazla protein ve üç kat daha fazla kalsiyum içerir. Yonca, et ve
süt sığırları için çok uygun bir yemdir. En uygun biçim zamanı ise tam çiçekleme dönemidir. Yeşil yonca, özellikle alışık olmayan ruminantlarda (geviş getiren
hayvanlarda), ilk defa yedikleri zaman gaz ve şişkinlik yapabilmektedir. Körpe,
üzerine çiğ düşmüş ve yağmurdan ıslanmış yonca otunun şişkinlik yapma olasılığı
daha yüksektir. Bu şekildeki yoncayı hayvanlara vermekten kaçınılmalıdır.
Korunga: Yonca gibi çok yıllık bir bitki olup, kurak, zayıf ve kalkerli topraklara
dayanıklıdır. Biçim sayısı ve dolayısıyla yıllık ot verimi yoncadan daha azdır. Biçim
sayısı, verimi yüksek çeşitlerde bile yılda 2-4’ü geçmez. Protein içeriği, yoncadan
biraz düşük olmakla birlikte, kalsiyum bakımından daha zengindir. Sindirilme derecesi yüksek olup, tek başına çayır-mera yemleri yerine verilebilecek niteliktedir.
Korunganın biçme zamanı geciktirildikçe ot verimi artmakta, ancak besleme değeri
düşmektedir. Besin maddeleri içeriği ve ot verimi açısından en uygun biçim zamanı
çiçek başlangıcı ya da tam çiçeklenmenin yaklaştığı dönemdir. Korunga bütün hayvanlar tarafından sevilerek yenir. Süt ineklerine yedirildiğinde sütün ve tereyağının
kalitesine olumlu etkisi vardır. Ayrıca, mineral madde içeriğinin yüksek olması nedeniyle, gelişme dönemindeki hayvanlar için çok yararlı bir yemdir.
Fiğ Türleri: Fiğler hayvan beslemede danelerinin yanı sıra otlarından taze,
kuru ot, silaj ve saman olarak yararlanılan yem bitkileridir. Fiğler tek yıllık bitkilerdir. Adi fiğ kışı sert olmayan bölgelerde sonbaharda, sert geçen bölgelerde
ise yazlık olarak ilkbaharda ekilir. Macar fiği ise soğuğa dayanıklı olduğundan
kışı sert geçen yörelerde bile kışlık olarak ekilebilir. Tam çiçek ile bakla bağlama
dönemi arasında biçildiklerinde hayvanlar için uygun kaba yem niteliğindedirler.
Biçimin geciktirilmesi halinde tadı hafif acılaşır. Acılaşma, tüketimi olumsuz yönde etkilemez ancak sütte hafif acı bir lezzetin oluşmasına neden olabilir. Bunun
yanı sıra hayvanda sindirim bozuklukları ve kabızlık görülür.
Yem Bezelyesi: Bezelye, yemeklik tane baklagil, sebze ve yem bitkisi olarak
yetiştirilir. Çok lezzetli bir bitki olmamakla birlikte, hayvanlar kısa sürede alışırlar.
Çiçeklenme sonuna doğru ham protein düzeyi ve sindirilme derecesi düşer. Yem
bezelyesinin kalsiyum, fosfor ve demir içeriği yüksektir. Sık ekildiğinde alt yapraklar dökülür ve yaprakları üzerinde hastalık etmeni mikroorganizmalar ürer.
Bu durumdaki yem bezelyesi otu ile beslenen hayvanlarda hastalık belirtileri ortaya çıkabilir. Çiçeklenme başlangıcından itibaren hasat edilirse, protein düzeyi
ve sindirilme derecesi çok yüksek olur. Yulaf veya arpa ile karışık olarak ekilerek
yeşil yem, silo yemi veya kuru ot olarak kullanılır. Yalnız başına yedirildiğinde süt
verimi ve niteliğini düşürür.