Hizmetler Ekonomisi Deneme Sınavı Sorusu #66002

Aşağıdakilerden hangisi hizmetler sektöründe karşılaşılan sorunlardan biri değildir?


Rekabet ortamının yurt içi fiyatları düşürmesi
Hizmetlerin fiziksel varlığının bulunmaması
Hizmet sektörü ürünleri üzerinde yasal düzenleme yapmak
Hizmetlere yönelik yasal düzenlemelerin biçim ve derecesinin ülkelere göre değişmesi
Tekel sınırlarını kesin olarak belirlemek

Yanıt Açıklaması: Bir hizmetin sağlanması doğal tekeli gerektiriyorsa, serbest piyasacı ve kamu mülkiyetçiliği olmak üzere uygulanabilecek iki politika vardır. Tarihsel süreçte en çok uygulananı kamu mülkiyetidir. Bu bağlamda liman, yol, köprü, havaalanı gibi alanlar önemli oranda devletin sahip olup işlettiği alanlardır. Elektrik, gaz arzı, telekomünikasyon, demir yolu ve hava taşımacılığı hükûmetin hizmet arzettiği sektörlerin başında gelmektedir. Seçilen yol hangisi olursa olsun, doğal tekel sorununu çözmede esas sorun tekel sınırlarının kesin olarak belirlenebilmesidir. 1980’li ve 1990’lı yıllar çok sayıda ülkenin iletişim hizmetlerinin arzını rekabete açarak alternatif sunucuların sektöre girmesini sağladığı yıllar olmuştur. İletişim sanayii en fazla yatırım gerektiren bir sektör olup teoride önemli doğal tekellerden biri olmuştur. Bir doğal tekel durumunda izin verilecek rekabetin sınırlarının belirlenmesinde uygulanabilecek diğer bir yöntem de rekabetçi firmalar arasında basit bir ayrıma gitmektir. Örneğin, havaalanı hizmetlerinde özel bir merkezde tek bir hizmet sunucusu var iken farklı terminallerde farklı hizmet sunucularının faaliyetine izin verilebilir. Böyle bir politika izlenmesi durumunda da elbette ilk amaç doğal tekelin gereksiz ve doğal olmayan tekellere yol açmamasını sağlamak olmalıdır. Piyasada asimetrik bilgi durumu varsa hizmet tüketicileri hizmetin niteliği ve fiyatı konusunda eksik ya da yanlış bilgiye sahip demektir ve bu durumda tüketicilerin sunuculara karşı korunması gerekir. Burada koruma yöntemi olarak aşırıya kaçmayan bir yasal düzenleme önerilmektedir. Asimetrik bilgi durumunda başvurulacak yol daha doğru ve güvenilir bilginin yayılmasını sağlamaktır. Bilgi eksikliği ya da yanlışlığı resmî bir kurumun müdahalesini haklı kılıyorsa bu kurum alıcıları bilgilendirmeye yönelik bilginin elde edilmesi ve yayılmasını hedeflemelidir. Bilgilerin sağlanmasında katlanılacak maliyet, doğru ve eksiksiz bilginin sağlayacağı yararlardan daha az olmalıdır. Sağlık hizmetlerinde hasta-doktor ilişkisinde hasta açısından var olan yüksek belirsizlik düzeyini ele alalım. Sağlık hizmetleri alınırken karşı karşıya kaldığımız bu risk azaltılabilir. Şöyle ki bu alandaki eğitim standartlarının ve niteliğinin artırılmasıyla belirsizlik giderilebilir ve böylece asimetrik bilgi sorunu çözümlenebilir. Bu arada hizmetlerin fiziksel varlığının bulunmaması özelliğini unutmayalım. Bir doktorun bir konu üzerinde bir kişiye bazı koşullar altında tavsiyelerde bulunduğunu düşünelim. Burada hizmetin çıktısı tavsiyedir ve elle tutulmaz, gözle görünmez özelliktedir. O hâlde, hizmet sektörlerinin ürünü üzerinde yasal düzenleme yapmak çok kolay değildir. Dolayısıyla bunların girdilerinin niteliği üzerinde düzenleme yapmak daha kolay bir yoldur. Ancak girdilere yönelik düzenlemeler de yeni firmaların piyasaya girişine engel olarak kullanılabilecek bir yöntem olabilir. Hükûmetler yurt içi hizmet sunucularını korumak istediğinde bunu tarife ve kotalar gibi standart sınır önlemleriyle yapmamaktadır. Hizmet ticaretindeki engellerin çoğunun tarife-dışı engeller olmasının başlıca nedeni de budur. Yasal düzenleme genellikle yurt içi hizmet arzedenleri yabancı sunucuların rekabetine karşı korumada bir araç olarak görülmektedir.
Yorumlar
  • 0 Yorum