Yanıt Açıklaması: Normun etkinliğinin saptanabileceği durum, norm ihlal edildiğinde düzenli olarak bir yargılamaya ve yargılama sonucunda da yaptırıma konu oluşturmasıdır. Aslında kural olarak, belli bir hukuksal düzenlemenin etkinliğini saptamanın en doğrudan yolu, bu hukuksal düzenlemenin ihlalinin mahkeme kayıtlarında gözlenmesidir. Mahkeme kayıtlarında rastlanan ve ihlali düzenli olarak bir yaptırımın uygulanmasıyla sonuçlanan düzenlemeler, hiç kuşkusuz ki, toplumsal yaşamda etkin olarak uygulanan düzenlemelerdir. Aslında burada bir tür paradoks da söz konusudur. Normun varlığının fiilen saptanabilmesi için öncelikle ihlal edilmesine ihtiyaç duyulur. Böyle bir ihlal karşısında, çeşitli mekanizmalar devreye girip norma uyulmasını sağladığında, normun varlığını da saptamış oluruz.