İslam Mezhepleri Tarihi Deneme Sınavı Sorusu #555988

Abbasî halifesi Memun’un, Ali Rızâ’yı veliaht olarak tayin etmesi, İmâmiyye mezhebi için niçin bir dönüm noktası olmuştur?


Hz. Peygamber’ in Fatıma soyundan gelenlerin, diğer Hâşimîler’den ayrılarak Alioğullları cephesini oluşturmasına ve hatta Zeydîler’in haricindeki önemli bir kesmin, Hasan’ın soyunu da dışarıda bırakarak yalnızca Hüseyin soyundan gelenlerin liderliğini kabul etmesine neden olmuştur.

İmamların etrafındaki fikir gruplarının, itikat ve düşünce bakımından birbirlerinden farklı görüşlere sahip olmalarına ve aralarındaki bu görüş farklılıkları sebebiyle, birbirlerini itham eden eserler kaleme almalarına neden olmuştur.

İmâmetin nass ve tayinle olduğu, vasîlik, imamın efdaliyeti ve masumiyeti, Ebû Bekir ve Ömer’den teberrî (red ve uzaklaşma), imâmetin erkek çocukların yaşça en büyüğüne ait olması, imâmetin kardeşten kardeşe geçmemesi, bedâ ve takiyye gibi meselelerin tartışılmasına olanak sağlamıştır.

Memun dönemi ve daha sonraki tartışmalar, S¸iî imâmet nazariyesinin olgunlaşmasını ve İmâmiyye çizgisinin aşırı (ğulât) fırkalardan ayrılmasını ve daha mutedil bir yapı kazanmasını sağlamıştır.

İmâmetinin seyir çizgisi sorgulanmaya başlamış, ve buna verilen cevaplar sonucunda topluluğun, Nevbahtî’ye göre 14, Kummî’ye göre 15 ve Mes‘ûdî’ye göre 20 gruba ayrılmasına neden olmuştur.


Yanıt Açıklaması:

A seçeneğinde, 132/750 yılında Abbasîler’in iktidara gelip Alioğuları’nı yönetimden dışlamalarıyla birlikte safların değişmesinden sonra olan olaylar anlatılmıştır. B seçeneğinde, S¸îa’nın erken dönemlerinde siyasete doğrudan karışmayan Cafer Sâdık’ın fikirleri etrafında, kelamî ve fıkhî meselelerle ilgilenen ve onlara aklî çözümler üretmeye çalışan bir halka şekillenmeye başlandığından, ancak bu halkanın içinde yer alanların tamamı, insicamlı bir bütünlük arzetmediği ve sonraları birbirinden farklı düşünen kimselerin ortaya çıktığı dile getirilmiştir. C seçeneğinde, Sâdık’ın oğlu Musâ Kâzım döneminde İmâmiyye mezhebinin teşekkülünde ele alınan meselelere değinilmiştir. D seçeneğinde, Abbasî halifesi Memun’un, Ali Rızâ’yı veliaht olarak tayin etmesiyle Memun dönemi ve daha sonraki tartışmaların, S¸iî imâmet nazariyesinin olgunlaşmasını ve İmâmiyye çizgisinin aşırı (ğulât) fırkalardan ayrılmasını ve daha mutedil bir yapı kazanmasını sağlayacağından bahsedilmiştir ki, bu dönemden sonraları da küçük yaştaki halefler sorunları baş göstermiştir. E seçeneğinde de, Hasan el-Askerî’nin ölümünden sonraki haleflik sorunlarından yani, Askerî’nin, göz önünde olan bir oğlu bulunmadığı için kendisine bir halef tayin etmeden hicri 260 yılında Samarra’da vefat etmesinin doğurduğu sonuçlardan bahsedilmiştir. 

Yorumlar
  • 0 Yorum