İslâm dünyasında felsefî ve bilimsel düşüncenin ortaya çıkmasına neden olan bazı durumlar vardır. Bunların başında çok geniş sınırlara ulaşan coğrafyada namaz için Kıble yönünün belirlenmesi gerekiyordu. Bunun çözümü matematik ve gökbilimi (astronomi) bilmeyi gerektiriyordu. Aynı şekilde bazı durumlarda Kur’an’ın anlattığı miras taksimi girift hale geliyordu; bunun çözümü de matematik bilmeyi gerektiriyordu. Diğer önemli hem dinî, hem medenî bir ihtiyaç olan büyük camilerin, köprülerin ve benzer müesseselerin yapımı mühendisliği ve geometri gibi bilimleri gerektiriyordu. Ayrıca genişleyen toplumun sağlık sorunları ortaya çıkıyordu; bu da tıp biliminin öğrenilmesini gerekli kılıyordu.