Depreme Dayanıklı Yapı Tasarımında Dikkat Edilmesi Gereken Noktalar

• Bina planda olabildiğince basit geometrik ve simetrik şekilde olmalıdır.
• Merdiven boşluğu, asma kat gibi nedenlerle bırakılan döşeme yırtıkları taşıyıcı sistemde zafiyet meydana getireceğinden sakıncalıdır.
• Cephe süreksizlikleri ya da cephedeki ani değişiklikler, büyük gerilme yığılmalarına ve depremde katlar arasında farklı davranışa neden olacaktır.
• Plandaki bir boyutu diğer boyutuna nazaran büyük olan yapılar; titreşim, ısı, rötre ve farklı oturmalar nedeniyle uygun dilatasyonlara ayrılmalıdır.
• Dolgu duvarlar da yapıya önemli bir rijitlik kazandırmakta, deprem esnasında taşıyıcı elemanlar gibi davranmaktadır. Herhangi bir katı tuğla veya benzeri malzemeli duvarla örülmemiş “yumuşak kat” lı yapılar deprem açısından oldukça sakıncalıdır.
• Bodrum kata konulan bant pencereler ile asma kat teşkili gibi durumlarda kısa kolonlar oluşacaktır. Deprem esnasında bu kolonlarda büyük gerilme yığılmaları olacak ve kolonlar burkulma konumuna ulaşacağından büyük sorun yaratırlar.
• Duvarlar ve kolonlar her katta üst üste gelmeli ve temelden çatıya kadar kesintisiz devam etmelidir. Bunların bazılarının bir kattan sonra kesilmesi ve daha sonraki katlarda yapılmaması yapıda bir süreksizlik doğurur. Yapının o katında ani bir zayıflık noktası oluşur. Büyük bir ihtimal ile o yapının depremde gördüğü hasar o noktada en büyük çapta olur.
• Yapıda kullanılan malzeme ve sistem aynı olmalıdır. Örneğin ön duvarları taş yığma ve arka duvarları tuğla yığma yapmak her iki malzemenin depreme dayanıklılık özelliklerinin farklı olmasından dolayı sakıncalıdır. Aynı şekilde ön cephesi betonarme arka cephesi yığma yapı yapmak da önemli sakıncalar doğurur. Çünkü ön cephe depremde aynı yük altında daha fazla yer değiştirirken arka cephe daha az yer değiştirerek çatlayıp yıkılabilir. Diğer bir kaçınılması gereken yapım şekli de alt katı betonarme üst katı yığma yapmaktır. Çünkü bu iki katın direnci aynı değildir.
• Yapının taşıyıcı elemanlarının boyutları birbiri ile orantılı olmalıdır. Örneğin her kattaki kolon boyutları üstten aşağı doğru arttırılmalıdır. Mesela alt katta 40x40 olan kolonlar üst katlarda 35/35 – 30/30 şeklinde azaltılmalı, yani katlar arasında yapı elemanlarının boyutları arasında büyük farklılıklar olmamalıdır. Aynı durum yığma yapılardaki duvar kalınlıkları için de geçerlidir.
• Deprem zorlaması en fazla alt katlarda etkili olacağından buradaki kolon düzenine önem verilmeli, görünüş ve kullanım gerekleriyle kolonlar kesilmemeli ve sistem zayıflatılmamalıdır.
• Binanın ön cephesinde dükkan veya başka amaç ile kapı ve pencere boşluklarının geniş tutulması, özellikle yığma yapılarda, yapının arka cephesindeki açıklıkların daha az olması yapının arka cephesinin ön cephesine göre daha rijit olmasına yol açar. Binanın ağırlık merkezi ile kütle merkezi arasında büyük bir uzaklık olacağından burulma etkileri oluşacak ve yapının hasarı, yapıya depremde gelen kuvvetlerin yapacağından daha fazla olacaktır.
• Depremde en çok zorlanan yerlerden birisi kolon-kiriş birleşim bölgeleridir. Kolon ve kirişlerin birleşim bölgelerine yakın sarılma bölgeleri deprem etkisinde daha fazla zorlanacağı için, etriyelerin sıklaştırılması ile buradaki betonun hem dayanımının hem de sürekliğinin artması sağlanır. Böylece deprem etkilerinin sebep olacağı hasar da düşük düzeye indirilebilir.
• Temel bağ kirişlerinin, temelleri birbirlerine bağlayıp birbirlerine göre yer değiştirmeyi önleyecek şekilde düzenlenmesi ve donatının kenetlenmesinin temel bloku içinde yapılması gerekir.
• Çok dar alanlara çok yüksek yapılar oturtulmamalıdır. Yapı yüksekliğinin genişliğe oranı 6’yı geçmemelidir