Direkt ilk madde ve malzeme fiyat sapması; üretilen ürünler içinde fiilen kullanılan direkt ilk madde ve malzeme miktarı için ödenen tutar ile oluşturulan standartlardan hareketle, aynı miktardaki direkt ilk madde ve malzemeye ödenmiş olması gereken tutar arasındaki farkı ölçer. Şu formülle hesaplanır: “(Fiilî Fiyat × Fiilî Miktar) - (Standart Fiyat × Fiilî Miktar) = Direkt ilk Madde/Malzeme Fiyat Sapması”
Bu formül, daha basit bir hâle getirilmek istenirse;
“(Fiilî Fiyat- Standart Fiyat) × Fiilî Miktar = Direkt ilk Madde/ Malzeme Fiyat Sapması” hâlini alacaktır.