Mantığın Gelişimi Deneme Sınavı Sorusu #752071
Tanıtlamalı bilimlerin tanıtlama gerektirmeyecek kadar açık önermeleri ne olarak kabul etmeleri gerekmektedir?
Bilgi |
İlkeler |
Birincil |
Tümel |
Dolaysız |
Tanıtlamalı bilimler geçerli tasımlar ortaya koymalıdır. Ancak her geçerli tasımın sonucu bir bilgi ortaya koymaz. Aristoteles tanıtlamanın bilgi elde etmemizi sağlayan tasım olduğunu söylerken tanıtlamanın özel bir tasım olduğunu işaret etmiş olmaktadır. Geçerli bir tasım olmasının yanı sıra, bir tanıtlamanın öncülleri için ayrıca şu şartlar aranmalıdır:
- Tasımın öncülleri zorunlu olarak doğru olduğu bilinen tümel önermeler olmalıdır.
- Birincil (prota) önermeler olmalıdır.
- Dolaysız (amesa) önermeler olmalıdır.
- Sonuç önermesi ile karşılaştırıldığında, daha iyi bilinen (gnorimotera) önermeler olmalı- dır.
- Sonuç önermesinden önce gelen önermeler olmalıdır.
- Sonuç önermesinin nedenlerini (aitia) bildiren önermeler olmalıdır.
Birincisi dışında tümü, anlamlarının açıklanmasını gerektiren tartışmalı koşullardır. Birinci koşul gereği, tanıtlama her zaman daha önce edinilmiş bilgi üzerine kurulmalıdır. Aristoteles’in de fark ettiği gibi, bilginin sadece tanıtlama ile elde edileceğini kabul etmemiz durumunda bir sonsuz gerileme ile karşı karşıya kalırız. Nitekim bir bilgi ortaya koymak için birtakım öncüllerden tanıtlamaya başvurduğumuzu kabul edelim. Şimdi başvurduğumuz bu öncüllerinin de bilgi olduğunun gösterilebilmesi için tanıtlanması, dolayısıyla, yeni öncüllere başvurulması gerekecektir. Sonuç olarak, tanıtlamalı bilimlerin tanıtlama gerektirmeyecek kadar açık önermeleri ilkeler (Yun. arkhai) olarak kabul etmeleri gerekmektedir. Her tanıtlama bir (kategorik) tasım olduğuna, böylece tasımdaki her önerme iki terim arasında olumlu veya olumsuz bir ilişki kurduğuna göre, ilkeler iki terim bir orta terim gerekmeden apaçık bir ilişki kuran önermeler olmalıdır. Dolayısıyla Aristoteles bu önermeler için ortalanmamış (Yun. amesos) nitelemesini de kullanmaktadır. Bu bilgilerden de anlaşıldığı gibi tanıtlamalı bilimlerin tanıtlama gerektirmeyecek kadar açık önermeleri ilkeler (Yun. arkhai) olarak kabul etmeleri gerekmektedir, dolayısıyla doğru cevap B’dir.
Yorumlar
- 0 Yorum