Osmanlı devletinde sivil toplum alanındaki ilk ge- lişme 1808 Sened-i İttifak ile gerçekleşmiştir. Ayanlar, yerelde egemen olan ve toplumun ileri gelen ayrı- calıklı kesimini oluşturuyordu. Rusçuk Ayanı Alemdar Mustafa Paşa, İstanbul’a geldiğinde II. Mahmud’u padişah ilan etmişti. Ancak, bununla da yetinmeyip büyük ayanları İstanbul’a çağırmış “Sened-i İttifak” adı verilen belgeyi imzalatmıştır. Bu antlaşmaya göre, ayanlar devlete bağlı kalacak ve bölgelerinde herhangi bir isyana yönelmeyecekti. Buna karşı, Osmanlı devleti de ayanlar üzerinde herhangi bir girişimde bulunmayacaktı. Ayan kurumunun merkezi hükümet karşısındaki başarısı, 19. yüzyılda Osmanlı’da sivil toplumun hareketlendiğinin bir göstergesidir.