Batının yazdığı tüm bir kültür ve uygarlık tarihi eleştirel aklın yazdığı tarih olarak okunabilir. Eski Yunan filozofu Sokrates’in “Sorgulanmayan, üzerinde düşünülmeyen hayat yaşanmaya değmez” diyerek öncülüğünü yaptığı bu anlayış binlerce yıl öncesinden günümüze kadar uzanan eleştiri anlayışıdır ve modernizmin felsefi olduğu kadar toplumsal temelleri de aynı eleştirel bakış üzerine inşa edilmiştir. Söz konusu bu eleştiri anlayışının, doğrudan doğruya akıl ve akılcılıkla temellendirilmesini ise XVIII. yüzyıl Aydınlanma Felsefesine ve bu felsefenin önde gelen filozoflarından birisine; eleştirel felsefenin kurucusu olan Immanuel Kant’a borçlu olduğumuzu söyleyebiliriz. Kant’tan önce söz konusu bu şüpheyi duyan ve nihayetinde “düşünüyorum, öyleyse varım” diyerek, insanın şüphe duymadan erişebileceği tek bilginin yine akıldan, akılcılıktan kaynaklanan bilgi olduğunu kanıtlayan René Descartes'dır. Olgular arasında neden sonuç ilişkisi kurmamızı sağlayan ise determinizmdir ve determinizme göre aynı nedenler aynı koşullar altında zorunlu olarak aynı sonuçları doğurur. Doğa bilimlerinin yöntemi olarak da bilinen pozitivizmin topluma, sosyal bilimlere de uygulanabileceğini gösteren ise Auguste Comte olur ve onun çalışmaları toplumsal ilerleme düşüncesini daha da güçlenir. Modernizmin felsefi temelinde pozitivizm olduğu kadar aklın ve akılcılığın putlaştırılmasına karşı çıkan ünlü Alman filozofu Nietzsche’nin yaşam felsefesi olduğunu görürüz.