Orta Çağ ve Yeni Çağ Türk Devletleri Tarihi Deneme Sınavı Sorusu #1397929

Harezmşahların sosyo-kültürel yapısı ile ilgili aşağıdakilerden hangisi yanlıştır?

Devlet hazinesinden istifade eden zümreler dışında bütün halk raiya adledilirdi. Bunlar emirlere uyar ve vergi veririlerdi.

Tanınmış mezhep ve tarikat dışında dini zümreye girmek nizam ve asayişi bozmak emirlere karşı gelmek en ağır suçtu.

Büyük şehirlerde kasabalarda dış ülkelere iş yapan tüccarlar sınıfı vardı.

Yy da Türk göçebelerin İslamlaşmasında ve teşkilatların kurulmasında önemli rol oynayan şahıs Hoca Ahmet Yesevi’dir. Türkçeyi tarikat dili olarak kabul etmişler. Seyhun havzasının İslamlaşmasında etkili olmuşlar.

İlim ve sanat açısından merkez Ottar’dı.

Yanıt Açıklaması:

Devlet hazinesinden istifade eden zümreler dışında bütün halk raiya adledilirdi. Bunlar emirlere uyar ve vergi veririlerdi. Bu kitle cihat ilan edildiği zaman yahut hudut bölgelerinde gönüllü olarak harbe iştirak edebilirdi. Tanınmış mezhep ve tarikat dışında dini zümreye girmek nizam ve asayişi bozmak emirlere karşı gelmek en ağır suçtu. Buna mütakip hükümdar halkı korumakla mükellefti. Teğiş fermanında adaletli olunmasını fazla vergi alınmamasını emretmiş. Siyasi ve hukuk bakımından birbirinden farksız olan bu kitle iktisadi bakımdan farklı zümrelere mensuptu.
Büyük şehirlerde kasabalarda dış ölçülerde iş yapan tüccar sınıfı vardı. Devlet idaresini meşgul eden diğer bir unsur ise göçebelerdir. Bunlara otlak ve kışlak bulmak göç esnasında halkı onlardan korumak lazım gelirdi. Kabilelerinde devlete karşı vazifeleri vardı. Ödedikleri vergi miktarı birbirinden farklıydı.
Orta çağ cemiyet hayatında adeta ilk planda gelen dini amilleri daima göz önünde tutmak gerekir. Fatimi hilafetinin kuruluşundan sonra onların suni Abbasi hilafetine karşı iran ve Afganistan sahalarında giriştikleri propaganda ilk Selçuklular devrinde son haddini bulmuş ve hassan sabahın kurduğu ismaili teşkilatı Selçukluların bütün çabalarına rağmen her tarafa yayılmış. Hanifilikten sonra Selçuklularda en fazla yayılmış olan mezhep şafiliktir. Şiilik kum kasan turşız rey ve ferahan gibi şehirlerde yayılmış.
Harezm sahalarına gelince suniliğin eskiden beri hâkim olduğu bu erde din âlimleri arasında kelam ilminin en rasyonalist bir mezhebi olan mütezille 9. Yy da büyük gelişme göstermiş. Ve bu gelişme Moğol istilasından sonrada devam etmiş. Teğişin reyde ki şafilerin reisi sadrettin Muhammed b. El vazana karşı teveccüh göstermesi tanınmış sofi fakihlerinden şihabeddün el hüvekinin alahattinin en nüfuzlu müşavirlerinden olması dikkat çeker. Alahattinin en nasr yerine tirmiz seyidlerinden birini halife ilan etmesi siyasidir.
Seyidler imtiyazlı bir sınıftı onlar başta olmak üzere müderrisler vezirler müzekkirler imamlar hatipler medrese öğrencileri din adamları şebekesini oluşturuyorlardı. Karahanlı devrinde nüfuz ve servet kazanarak siyasi rol oynayan aile reislerine sadrı cihan unvanı verilen el burhan binlerce talebeyi besleyip okutmuş. Şehir reisliği kadılık şeyhülislamlık gibi mühim vazifeler bunların elindeydi. Alahattinin halife karşısında Muaffak olamamasının sebebi bu din adamlarıdır.
Yy ve sonrası büyük sufilerin teşkil ettiği tarikatların ortaya çıktığı dönemdir. Bu teşkilatlar bu dönemde maddi ve manevi büyük roller oynadılar. Necmettin bağdatinin kazandığı nüfuz örnektir. 12. Yy da Türk göçebelerin İslamlaşmasında ve teşkilatların kurulmasında önemli rol oynayan şahıs Ahmet yesevidir. Arslan baba adlı şeyh den eğitim almış. Türk sufi tarafından kurulan ilk büyük türk tarikatı önce mavaraünnehir Taşkent ve çevresiyle batı türkistanda etkili olmuştur. Sonra horasan iran ve azerbeycanda yayılan tarikat göçlerle anadoluya oradan balkanlara kadar yayılmıştır. Türkçeyi tarikat dili olarak kabul etmişler. Seyhun havzasının İslamlaşmasında etkili olmuşlar.
İlim ve sanat açısından merkez ürgençti. Atsız 1141-42 de âlimleri buraya getirmiş. Kadı ebul fazl kirmani ebu Mansur abadi ebu Muhammed heraki yazar vetbib seyid İsmail cürcani.

PAYLAŞ:

SORUNUN CEVABI: 0

Sınava Dön Hata Bildir

Yorumlar

0 Yorum