Hayvancılığa dayalı ekonominin sonucu olarak, tıpkı yoğurt gibi bir Türk buluşu olan ve dünyaya bu isimle yayılan ayran, en eski içeceklerdendir. Ayran evlerde belli ölçülerdeki tencere, bakraç veya hususi kaplarda yapılabildiği gibi kalabalık ailelerde bu iş için özel olarak geliştirilmiş yayık denilen ahşaptan mamul eşya kullanılmıştır. Aynı zamanda tereyağı elde etmeye yarayan bu yöntemde yayığın içerisine konulan yoğurtla su bir süre çalkalanır, yoğurt sıvılaşıp ayran olurken, yağ da ayrışırdı. Hatta ayran sözcüğünün kökeninin, “ayırmak” fiiline dayandırılması bundan ileri gelir. Bununla birlikte sözcüğün, “beyazlaşan” anlamındaki ağ(a)ran deyişiyle de yakın alakası vardır. “Ayran” sözü, Orta Asya ve Anadolu Türk lehçelerinde gerek anlayış ve gerek söyleniş bakımından en az ayrılık gösteren, eski bir kelimedir. Osmanlı Anadolu’sunda ayrana, ak, akçakatık, çalkama, gövertmeç, katık ve tutma gibi isimler de verilmiştir.