Dış etkinin bir diğer boyutu da batının yarattığı kapitalist sistemin, dünya imparatorluklarını sistemlerine eklemleme çabası ile ilgilidir. Nitekim bu Avrupa merkezli kapitalist dünya, Osmanlı Devleti’nin, Rumeli, Anadolu, Suriye topraklarını, 19. yüzyıl boyunca ekonomik sistemine eklemlemeyi başarmıştır. Bu bakımdan Tanzimat’ı hazırlayan ekonomik gelişmeler arasında Mısır Meselesi özel bir yer tutmaktadır. Tanzimat Fermanı’nın ilanından kısa bir süre önce Mısır Meselesi’nin baskısı altındaki Osmanlı Devleti, 16 Ağustos 1838’de İngiltere ile Balta Limanı Ticaret Antlaşması’nı imzalamıştı. İngilizlere iç ticarette geniş imtiyazlar verildi. İngilizler Osmanlılar üzerinde daha fazla iktisadi nüfuz kurdular. 1838 Osmanlı-İngiliz ticaret antlaşmasının benzerleri aynı yıl içinde Fransa ile daha sonra 1840’ta İsveç, Norveç, İspanya, Hollanda, Belçika, 1841’de Danimarka, 1843’te Portekiz ile imzalanmıştır. Böylece Osmanlı toprakları üzerinde serbest ticaretin koşulları için gereken diğer idari, mali, hukuki vb. reformları yapmak kaçınılmaz hâle geldi. Batı Avrupa devletleri ise iktisadi çıkarlarını sağlama almak karşılığında Osmanlı toprak bütünlüğünü destekleyeceklerdi. Osmanlı Devleti, bir yandan bu kapitalist dünyanın bir parçası hâline gelirken bir yandan da kendi iç dinamiklerini harekete geçirerek çözüm yolları arayacaktır.