II. Mahmud’un vefatı sonrası oğlu Abdülmecid, 18 yaşında tahta geçti. Yeni padişah, iki ciddi mesele ile karşılaştı. Bu meselerden ilki Mısır Valisi Mehmed Ali ile süre gelen kriz, diğeri ise “Tanzimat’ın ilanı” konusudur. Sultan Abdülmecid, padişahlığının ilk günlerinde Mısır kuvvetlerinin Osmanlı ordusunu Nizip’te yendiklerini öğrendi. Birkaç gün sonra da, Kaptan-ı Derya Firari Ahmet Paşa’nın Osmanlı donanmasını Mehmed Ali Paşa’ya teslim ettiği haberini aldı. Osmanlı Devleti, artık ordusuz ve donanmasız kalmıştı. Yeni padişah, devletin tecrübeli ve iş bilir sayılan adamlarından Hüsrev Paşa’yı sadrazam, Damat Halil Paşa’yı serasker, Rauf Paşa’yı Meclis-i Vâlâ-yı Ahkâm-ı Adliyye reisliğine getirmişti. Fakat Sultan Abdülmecid sorunların çözümü noktasında, Dışişleri Bakanı Mustafa Reşid Paşa’ya güvenmiştir. Başlangıcından itibaren Mısır Meselesi’nin bütün aşamaları içinde bulunmuş olan Mustafa Reşid Paşa, Paris ile Londra elçiliklerinde de bulunmuştu. Bu yüzden ilgili devletlerin konuya bakış açılarını biliyordu. Öte yandan Paris ve Londra elçilikleri sırasında Fransa ile İngiltere’nin idare tarzlarını incelemiş, dönemin Avrupalı diplomat ve siyasi aktörleri ile görüşmeler yapmış ve onların Osmanlı idaresi hakkındaki görüşlerini de öğrenmişti. Mustafa Reşid Paşa, Tanzimat-ı Hayriyye’nin ilanıyla, Osmanlı Devleti’nin yeniden güçlenmesini sağlayacak yeni bir düzenin kuruluşunu ve denge politikasının bir gereği olarak Osmanlı Devleti’nin toprak bütünlüğüne taraftar olan İngiltere ile Fransa’yı memnun etmeyi amaçlamıştı. Daha II. Mahmud zamanında Mustafa Reşid Paşa tarafından kaleme alınmaya başlanan ve yapılacak reformların ilkelerini ortaya koyan metin Gülhane Hatt-ı Hümâyunu ya da diğer adıyla Tanzimat Fermanı’ydı. Ferman Mustafa Reşid Paşa tarafından Gülhane Parkı’nda okunarak 3 Kasım 1839’da ilan edilmiştir.